Kåʹllǩiõll – Tâʹvvjânnmallaš sääʹmǩiõl ǩiõllcistt
Tâʹvvjânnmallaš sääʹmǩiõl ǩiõllciist jueʹjjet puõʹtti vuâra čâhčča 2018.
Kåʹllǩiõll 2016 jueʹǩǩeš sääʹmaaʹššin vaʹstteei ministeeʹri da Sääʹmtiiʹǧǧi saaǥǥjååʹđteeʹji kaaunõõttmest Tukholmast. Ciist vuåǯǯu nellj oummu.
Teâđtõs: Eeʹjj 2016 tâʹvvjânnmallaš sääʹmǩiõl cistt Kåʹllǩiõll nelljân ooumže
Kåʹllǩiõll lij vuâđđuum sääʹmǩiõl õõudâsviikkâm- da jeälltemtuåimi älšmâʹttem diõtt. Sääʹmǩiõlin lie nuʹtt 20 000 – 30 000 mainsteei. Šuurmõs sääʹmǩiõlin lij tâʹvvsääʹmm, koon mainstet Taarrjânnmest, Ruõccjânnmest da Lääʹddjânnmest. Ruõccjânnmest da Taarrjânnmest mainstet saujjsääʹm-, juuʹlevsääʹm-, uuʹmsääʹm- da piiddâmsääʹmǩiõl še. Lääʹddjânnmest mainstet tâʹvvsääʹmǩiõl lââʹssen aanarsääʹmǩiõl da nuõrttsääʹmǩiõl. Ruõššjânnmest šuurmõs vueʹss sääʹmǩiõl mainsteeʹjin mainste ǩiʹlddsääʹmǩiõl da samai hääʹrves mainste nuõrttsääʹm-, äʹǩǩelsääʹm- da tââʹrjsääʹmǩiõl. Puk sääʹmǩiõl lie vaarvuâla ǩiõl.
Ciist lie vuâđđääm sääʹmaaʹššin Taarrjânnmest, Ruõccjânnmest da Lääʹddjânnmest vaʹstteei ministeeʹr da täi jânnmi sääʹmtiiʹǧǧi saaǥǥjååʹđteei. Ciist jueʹǩǩeš vuõssmõs vuâra eeʹjj 2004 da tõn miõđât juõʹǩǩ nuuʹbb eeʹjj. Cisttsumm lij 15 000 euʹrred. Tõn vueiʹtet jueʹǩǩed määŋg vuõiʹtti kõõsk.
Ciist miõđât privattoummid leʹbe õõutstõõzzid, kook lie oʹnnstam tuåimmjed miârkkšõõvvâm nalla sääʹmǩiõl oouʹdeem, ooudâsviikkâm leʹbe seeiltem diõtt Taarrjânnmest, Ruõccjânnmest, Lääʹddjânnmest leʹbe Ruõššjânnmest. Eʹtǩǩõõzz ciist vuäǯǯjest vuäitt tuejjeed privattooumaž, joukk leʹbe õõutstõs Taarrjânnmest, Ruõccjânnmest, Lääʹddjânnmest da Ruõššjânnmest.
Ciist vuäǯǯai vaʹlljad ǩeâšttõõttmõʹšše iʹlmmtum võboršiiʹǩǩi jooukâst Kåʹllǩiõll-ärvvtõõllâmkomitea.
Oouʹdbuž ǩiõllciist vuõiʹtti:
2014
Kåʹllǩiõl miõʹtteš kolmmân ooumže. Ciist vuåǯǯu tâʹvvsääʹmǩiõl uʹčteeʹl da tuʹtǩǩeei Mikael Svonni, ǩeʹrjjneǩ Kerttu Vuolab ja nuõrttsääʹm uʹčteeʹl Seija Sivertsen. Ärvvtõõllâmkomitea ciisti Mikael Svonni kuʹǩesäiggsaž tuâjstes tâʹvvsääʹmǩiõl ouʹdde Ruõccjânnam beäʹlnn. Kerttu Vuolab vuäǯǯai Kåʹllǩiõll-ciist tuâjstes tâʹvvsääʹm mooččâdǩeerjlažvuõđ oouʹdeeʹjen da Seija Sivertsen jieʹllemtuâjstes nuõrttsääʹmǩiõl da nuõrttsääʹmkulttuur di nuõrttsääʹmmõõutstõõzz pueʹrren.
2012
Divvun da Giellatekno Trooms universiteeʹttest di Aleksandra Andrejevna Antonova da Nina Jeliseevna Afanasjeva vuåǯǯu eeʹjj 2014 ǩiõllciist. Antonova da Afanasjeva vuåǯǯu ciist, ko suäna lie reâuggam kuuʹǩǩ ǩiʹlddsääʹm äärvouddmõõžž kaggmõõžž diõtt ǩiiʹrjid ǩeeʹrjteeʹl di jåårǥlâʹtteeʹl säämas da sääʹmǩiõlâst. Tõn lââʹssen suäna lie reâuggam ortografiakõõččmõõžži kõõskâst. Divvun da Giellatekno vuåǯǯu ciist ođđäiggsaž teknologia äuʹǩǩummšest nuʹtt, što tõt lij vueiʹtlvâsttam sääʹmǩiõllsaž õõʹnnʼjid neeʹttest taʹrjjeemnalla åårrai vuõiʹǧǧestǩeeʹrjtõõzz- leʹbe vuõigglookkâmprograammid di sääʹnnǩiiʹrjid.
2010
Kueʹhtt sääʹmneezzan, Máret Sárá Karasjooǥǥâst di Lajla Mattson Magga Kautokeinost jueʹǩǩe eeʹjj 2010 ǩiõllciist. Sárá lij ooudääm sääʹmǩiõl uʹčteeʹlen, journalisttân da ǩeʹrjjneʹǩǩen. Son lij ǩeeʹrjtam mättǩiiʹrjid di noorrâm jm. siõrid da sääʹnnväjjsid ǩeʹrjjen. Mattson Magga lij tuâjees pääiʹǩ huõllâm, mättʼtam da ooudääm saujjsääʹmǩiõl. Son lij ǩeeʹrjtam saujjsääʹm sääʹnnǩiiʹrjid, mooččâd- da ämmatǩeerjlažvuõđ di tõn lââʹssen tuejjääm jåårǥlâʹttemtuâjaid da noorrâm ǩiõllteeʹstid.
2008
Sámi Siida Uccjooǥǥâst Lääʹddjânnmest da Henrik Barruk Straejmieʹjjest Ruõccjânnmest jueʹǩǩe eeʹjj 2008 ǩiõllciist. Sámi Siida -õhttõs vuâǯǯai ciist sääʹmǩiõl sââʹj nââneem diõtt tuejjuum tuâjast Uccjooǥǥ kååʹddest. Henrik Barruk lij kuuʹǩǩ dokumentââstam da jeälltam uuʹmsääʹmǩiõl. Vuõssmõs ǩeeʹrjtõõzz, koid õlmstõʹtteš säämas 1600-lååǥǥast, leʹjje ǩeeʹrjtum uuʹmsääʹmǩiõʹlle, jm. ABC-ǩeʹrjj.
2006
Harald Gaski da Jouni Moshnikoff vuåǯǯu eeʹjj 2006 ǩiõllciist. Jouni Moshnikoff (1940-2012) ciʹsttješ kuʹǩesäiggsaž da kõrr tuâjast nuõrttsääʹmǩiõl pueʹrren. Harald Gaski lij tuejjääm veiddsõs ǩiõlloouʹdeemtuâj da jiiʹjjes tuʹtǩǩeemtuåimmjummšiʹnes leämmaž miârkteei tuejjeei sääʹmǩiõllsaž mooččâdǩeerjlažvuõđ äärvouddmõõžž kaggmest.
2004
Ella Holm Bull da Anarâškielâ servi (aanarsääʹmǩiõl õhttõs) vuäǯǯai emansa vuâđđuum tâʹvvjânnmallaš sääʹmǩiõl Kåʹllǩiõll-ciist eeʹjj 2004. Ella Holm Bull (1929-2006) tuejjii obb jieʹllmes tuâj saujjsääʹmǩiõl oouʹdeem diõtt. Suu täävtõssân leäi lââʹzzted nuʹtt njäälmlaž ko ǩeerjlaž saujjsääʹm âânnmõõžž. Anarâškielâ servi lij tõn rääʹjest, ko õhttõõzz vuâđđeeš Aanrest eeʹjj 1986, reâuggam kõrrsânji aanarsääʹmǩiõl jeälltem ouʹdde.
Lââʹzz: http://www.om.fi/Etusivu/Ajankohtaista/Pohjoismainensaamenkielipalkinto
