Sámi Parlamentáralaš Ráđđi

Sámi parlamentáralaš ráđđi (SPR) lea Suoma, Norgga ja Ruoŧa sámedikkiid gaskasaš parlamentáralaš ovttasbargoorgána. Ruošša sámeorganisašuvnnat oassálastet ovttasbargui dárkojeaddjin SPR:s. Norgga, Ruoŧa ja Suoma sámediggi jođihit SPR 16 mánotbaji áigodagain. Čállingoddin doaibmá dat sámediggi, geas jođihanvástu ain lea.

Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston logo.

SPR:a doaimma stivrejit jagi 1997 sohppojun ovttasbargosoahpamuš ja jagi 2003 dohkkehuvvon bargoortnet. Murmánskka guovllu sámiparlameanta lea ohcan bissovaš lahttovuođa SPR:s. SPR vuođđuduvvui njukčamánu 2. beaivve jagis 2000.

Suoma sámedikki ovddasteaddjit SPR:s

Sámedikki čoahkkin vállje ovddasteaddjiid sámi parlamentáralaš ráđđái válgabadjái. SPR ovttasbargosoahpamuša mielde sámedikki politihkalaš njunnošat galget gullat SPR:i. Doaibmabajis 2020-2023 ovddasteaddjin leat:

uomas Aslak Juuso (várrelahttu Leo Aikio)
Anni Koivisto (várrelahttu Juha-Petteri Alakorva)
Pirita Näkkäläjärvi (várrelahttu Magreta Sara)
Anne Nuorgam (várrelahttu Asko Länsman)
Karen-Anni Hetta (várrelahttu Irja Seurujärvi-Kari)
Tauno Ljetoff (várrelahttu Veikko Feodoroff)
Niko Valkeapää (várrelahttu Ulla-Maarit Magga)

Sámi parlamentáralaš ráđi stivrras Suoma sámedikki ovddastit Tuomas Aslak Juuso (várrelahttu Leo Aikio) ja Anni Koivisto (várrelahttu Leo Aikio). SPR:a ovttasbargosoahpamuša mielde sámedikki polithkalaš njunnosat galget oassálastit lahttun SPR:a stivrra doaimmaide.

Doaimmat

SPR:a doaimmaid stivre jahkásaččat dievasčoahkkin, mii ordnejuvvo unnimustá oktii jagis. Čoahkkin dohkkeha SPR doaibmaplána, mii ráhkaduvvo guovtti jahkái hávil. SPR doalai ovddit geardde čoahkkimis Ubmis čakčat 2013. SPR lea vuođđudan iežas oktavuhtii nuoraidlávdegotti, masa bohtet ovddasteaddjit guđege riikka sámedikki nuoráidráđiin /-lávdegottiin. Nuoraidlávdegoddi čoahkkana SPR dievasčoahkkima oktavuođas. SPR lea vuođđudan maiddái beahtoáššiid lávdegotti. Lávdegottis Suoma sámedikki ovddasta Magreta Sara (várrelahttu Leo Aikio).

SPR doaibmaplána lágida SPR stivra, mii čoahkkana dárbbu mielde.

SPR doaibman lea ovddidit sámedikki gaskasaš ovttasbarggu sihke gieđahallat áššiid, mat gusket dahje sáhttet guoskat sámiid máŋgga riikkas dahje sámiid álbmogin. SPR ovddasta Suoma, Ruođa ja Norgga sámiid davviriikkain ja riikkaidgaskasaš oktavuođain.

SPR váldoulbmilat leat davviriikkalaš sámesoahpamuša dohkkeheapmi, SPR doaimma ovddideapmi ja sámiid vuoigatvuođalassajádaga buorideapmi. SPR lea mearridan, ahte sámit ráhkadit oktasaš oaivila SPR:s davviriikkalaš sámesoahpamuša joatkkaráđđádallamiin. Ulbmilin lea ovddidit SPR doaimmaid davviriikkalaš sámesoahpamuša geatnegasvuođaid ektui sihke buoridit Ruošša sámiid vejolašvuođa oassálastit ovttasbargui.

Sámeparlamentárihkkáriid konfereansa

Sámeparlamentárihkkáriid vuosttas konfereansa lágiduvvui Johkamohkis 24.2.2005. Konferensii oassálaste Norgga, Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid sihke Ruošša sámiid ovddasteaddjit. Ovdal konfereanssa guđege riikka sámedikkit dolle iežaset dievasčoahkkima Johkamohkis. Sámeparlamentárihkkáriid konfereansa lei historjjálaš dáhpáhus. Konfereansa dohkkehii Johkamohki julggáštusa, man mielde oktasaš konfereansa lei historjjálaš mearka sámepolitihkalaš barggus. Konfereansa muittuhii das, ahte sámit leat okta álbmot, man oktilašvuođa riikkaid ráját eai oaččo rihkkut. Julggáštus deattuha earet eará sámiid iešmearridanvuoigatvuođa ja barggu davviriikkalaš sámesoahpamuša áigái oažžuma dihtii. Johkamohkis mearriduvvui, ahte sámeparlamentárihkkáriid oktasaš konfereansa ordnejuvvo golmma jagi gaskkaid.

Nubbi sámeparlamentárihkkáriid konfereansa lágiduvvui Roavvenjárggas 28.10.2008.

Goalmmát sámeparlamentárihkkáriid konfereansa ordnejuvvui Girkonjárggas 10.11.2011. Konferenssa julggáštusas gieđahallet sámiid ovttasbarggu ovddideami, sámiid iešmearridanvuoigatvuođa ollašuvvama sihke ávžžuhit stáhta ratifiseret ILO 169 soahpamuša eamiálbmogiid vuoigatvuođain. Konfereanssa mielde meroštallama das, geaid atnit sápmelažžan, galgá vuođđuduvvat sámiid iežaset ja oktasaš áddejupmái áššis.

Njealját sámeparlamentárihkkáriid konfereansa lágiduvvui Ubmis 20.2.2014. Konfereanssa fáddán lei sámiid árbevirolaš ássanguovlluid luondduriggodagaid ávkkástallan ja davviriikkalaš sámesoahpamuš. Konferensii oassálaste Norgga, Ruoŧa ja Suoma sámedikkiid lahtut sihke Ruošša sámeservviid ovddasteaddjit. Suoma sámedikkis konferensii oassálaste 16 parlamentárihkkára. Ubmi konfereansa dohkkehii julggáštusa davviriikkalaš sámesoahpamušas sihke sámiid árbevirolaš ássanguovlluid luondduriggodagaid ávkkástallama gieđahalli julggáštusa.

Saamelaisparlamentaarikkojen konferenssin ryhmäkuva.
Guđát sámeparlamentarihkkariid konfereansa lágiduvvui Anáris 19.05.2022. Govva: Johanna Alatorvinen / Sámediggi