Säämi parlamentaarlâš rääđi

Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. Ruošâ sämiseervih uásálisteh oovtâstpaargon tárkkojeijen SPR:st. Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigeh jođetteh rääđi 16 mánuppaje poojijn. Čäällimkodden tuáimá tot sämitigge, kiäst lii jođettemovdâsvástádâs kuás-uv.

Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston logo.

SPR tooimâ stivrejeh ive 1997 soppum oovtâstpargosopâmuš já ive 2003 tuhhiittum pargo-oornig. SPR vuáđudui njuhčâmáánu 2. peeivi ive 2000. Ruotâ Sämitigge seervâi rááđán cuáŋuimáánust 2002. Murmansk kuávlu sämiparlament lii uuccâm pisováá jeessânvuođâ SPR:st.

Suomâ sämitige ovdâsteijeeh SPR:st

Sämitige čuákkim väljee ovdâsteijeid säämi parlamentaarlâš rááđán vaaljâpajan. SPR oovtâstpargosopâmuš mield sämitige poolitlâš njunoš kalga kulluđ rááđán. Toimâpaajeest 2024-2027 ovdâsteijen láá:

Pirita Näkkäläjärvi (värijeessân Leo Aikio)
Karen-Anni Hetta (värijeessân Pentti Pieski)
Janne Hirvasvuopio (värijeessân Inka Musta)
Tuomas-Aslak Juuso (värijeessân Ulla-Maarit Magga)
Anni Koivisto (värijeessân Anu Avaskari)
Leena Niittyvuopio-Jämsä (värijeessân Asko Länsman)
Tauno Ljetoff (värijeessân Marko Katajamaa)

Säämi parlamentaarlâš rääđi stiivrâst Suomâ sämitige ovdâsteh Pirita Näkkäläjärvi já Tuomas Aslak Juuso. SPR oovtâstpargosopâmuš mield sämitige poolitlâš njunoš kalga uásálistiđ jesânin SPR stiivrâ tooimân.

Toimâ

SPR tooimâ stivree tievâsčuákkim, mii uárnejuvvoo ihásávt ucemustáá ohtii. Čuákkim tuhhit SPR toimâvuávám, mii ráhtoo kyevti ihán häävild.SPR lii vuáđudâm ohtâvuotâsis nuorâilävdikode, kuus puátih ovdâsteijeeh jieškote-uv eennâm sämitige nuorâiraađijn/-lävdikuudijn. Nuorâilävdikodde čokkân SPR almosčuákkim ohtâvuođâst. SPR lii vuáđudâm meid piätuaašij lävdikode. Lävdikoddeest Suomâ sämitige oovdâst Magreta Sara (värijeessân Leo Aikio).

SPR toimâvuávám olášut SPR stivrâ, mii čokkân suulân neljii ivveest.

SPR pargon lii ovdediđ sämitigij koskâsâš oovtâstpargo sehe kieđâvuššâđ aašijd, moh kyeskih teikâ pyehtih kuoskâđ sämmiláid maaŋgâ enâmist teikâ sämmiláid almugin. SPR oovdâst Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämmilijd tave-eennâmlijn já aalmugijkoskâsijn ohtâvuođâin.

SPR váldu-ulmeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem, SPR tooimâ ovdedem já sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem. SPR lii meridâm, ete sämmiliih hämmejeh ohtsii uáivil SPR:st tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn. Ulmen lii ovdediđ SPR tooimâ tave-eennâmlii sämisopâmuš kenigâsvuođâi háárán sehe pyerediđ Ruošâ sämmilij máhđulâšvuođâ uásálistiđ oovtâstpaargon.

Sämiparlamiänttárij konferens

Sämiparlamiänttárij vuossâmuš ohtsâš konferens uárnejui Juhâmohheest 24.2.2005. Konfereensân uásálistii Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij ovdâsteijeeh. Ovdil konferens jieškote-uv eennâm sämitigeh tollii jieijâs tievâsčuákkim Juhâmohheest. Sämiparlamiänttárij konferens lâi historjállâš tábáhtus. Konferens tuhhiittij Juhâmohe julgáštus, mon mield ohtsâš konferens lâi historjállâš merkkâstuálppu sämipoolitlii pargoost. Konferens muštottij tast, ete sämmiliih láá ohtâ aalmug, mon ohtâlâšvuođâ staatâi rääjih iä uážu rikkođ. Julgáštus tiäddut eres lasseen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ já pargo tave-eennâmlii sämisopâmuš ááigán finniimân. Juhâmohheest meridui, ete sämiparlamiänttárij ohtsâš konferens uárnejuvvoo kuulmâ ive kooskâi.

Nubbe sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Ruávinjaargâst 28.10.2008.

Kuálmád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Kirkkonjaargâst 10.11.2011. Konferens julgáštusâst kieđâvušeh sämmilij oovtâstpargo ovdedem, sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume sehe avžuutteh staatâid ratifisistiđ ILO 169 -sopâmuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin. Konferens mield miäruštâllâm tast, kiäid tuálih sämmilâžžân, kalga vuáđuduđ sämmilij jieijâs já ohtsâš ibárdâssân ääšist.

Niäljád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Uumeest 20.2.2014. Konferens fáddán lâi sämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm já tave-eennâmlâš sämisopâmuš. Konfereensân uásálistii Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij jesâneh sehe Ruošâ sämiseervij ovdâsteijeeh. Suomâ sämitiggeest konfereensân uásálistii 16 parlamiänttárid. Ume konferens tuhhiittij julgáštus tave-eennâmlii sämisopâmušâst sehe julgáštus, mii kuáská sämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâlmân.

Saamelaisparlamentaarikkojen konferenssin ryhmäkuva.
Kuuđâd sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Anarist 19.05.2022. Kove: Johanna Alatorvinen / Sämitigge

Sämiparlamiänttárij konferensij julgáštâsah: