Kulturduovdda

Luonddu máŋggahápmásašvuohta lea sámiid ruovttuguovllus rikkis, muhto dat dego subárktalaš luondu, lea maiddái herket vaháguvvi. Davvin duovdaga govvidit viiddes duottarbadjosat ja máddeleabbos viiddes čázádagat ja vuovddit. Guovllu ráđđejeaddji luonddutiippat leat duottarjalgadas ja –maras sihke jeakkit. Mátta guovllus šaddet maiddái guolbbavuovddit ja boares álgovuovddit. Ruovttuguovllus gávdnojit buot Suoma stuorrabeađut, ođđasamosin alvvas. Guovllus bessejit máŋggat áitatvuloš ja maiddái dábálaš loddešlájat. Ruovttuguovllu máŋggabealat šattolašvuohta ja organismmat leat fállan sámiide resursavuođu kultuvrra ja ealáhusaid várás.

Sámekultuvrra johtti eallinvuohki ii leat guođđán duovdagii olus bissovaš dološmuittuid. Duovdagii leat báhcán máddariid goahtegiettit, máđit, áiddit ja rusttegat. Sámi lundui gulavaš kulturárbi ealláge máidnasiin, juigosiin ja báikenamain. Sámiid ruovttuguovllus leat hui rikkis sámegielat báikenamat. Báikenamat muitalit ee. eatnamiid geavahusas, historjjás, oskkus, dáhpáhusain ja ealáhusain.

Biras

Sámiid ruovttuguovllu eana – ja čáhceguovlluid viidodat lea oktiibuot badjel golbma miljon hektára. Dat lea sullii logátoassi oppa Suoma viidodagas. Sámiid ruovttuguovllus 91 % lea stáhta hálddus ja sullii 80 % lea eará láhkai suodjaluvvon.

Sámiid ruovttuguovllus stáhta hálddašan eatnamiin ollašuhtto vuovdedoallu lagamustá Lappi bálgosa ja Anára gieldda eatnamiin. Meahciráđđehus, bálgosat ja luondoorganisašuvnnat leat soahpan máinnašuvvon eatnamiin dehalaš boazodoalloguovlluid ja luondočuozáhagaid ráfoheamis 20 jahkái. Soahpamuš dahkkui jagi 2010. Vuovdedoalloeatnamiin, mat leat stáhta hálddus guoskaduvvojit PEFC-vuovdesertifiserenkritearat. Sámiid ruovttuguovllus leat iežas kritearat, mii lea sohppojuvvon ovttasbarggus Meahciráđđehusain, nuortalaččaid giličoahkkimiin ja sámedikkiin. Sámiid ruovttuguovllu bálgosat leat dohkkehan kritearaid.

Gárta: sámiid ruovttuguovllu eanageavaheapmi Meahciráđđehusa hálddašan eana-guovlluin

Bohccuin lea friddja guohtunvuoigatvuohta sámiid ruovttuguovllus maiddái luonddusuodjalanguovlluin ja priváhta eana-guovlluin. Gárttas govvidat dehalamos eanageavahanvugiid stáhta hálddašan eana – ja čáhceguovlluin. Suodjevuovdeguovlu lea láhkaásahusain mearriduvvon guovlu, gos vuovddi galgá dikšut ja geavahit nu, ahte dat ii dagat vuovderájá sirdašuvvama vuollelii. Suodjevuovdeguvlui gullet Eanodaga ja Ohcejoga gielddaid guovllut sihke guovllut Anára gielddas.