Tiäđáttâs sämitige ive 2023 valjâluvâttâllâm nonniimist
Sämitige valjâlävdikodde raahtij já nonnij 28.2.2023 ive 2023 sämitiggevaaljâi valjâluvâttâllâm ovdebij vaaljâi laavâvuáimálii valjâluvâttâllâm já aalmugtiätuvuáháduvâst orroo tiäđui vuáđuld.
Ive 2023 valjâluvâttâllâm rähtidijn valjâlävdikodde lii kolgâm väldiđ huámmášumán merhâšittee nubástusâid, moh láá tábáhtum riehtitiileest ive 2019 valjâluvâttâllâm rähtim maŋa. Almos vääldi kevtten valjâlävdikodde kalga huolâttiđ tast, ete valjâluvâttâllâm lii siskáldâs peeleest laavâmiäldásâš já torvee ulmui oovtviärdásii kohtâlem. Valjâlävdikodde kalga jieijâs uásild turviđ Suomâ vuáđulaavâ 22 § miäldásávt vuáđuvuoigâdvuođâi já olmoošvuoigâdvuođâi olášume.
Iivij 2011 – 2021 alemus haldâttâhriehti lii čuávdám ennuv aašijd, moh kyeskih sierâ iivij sämitiggevaaljâi valjâluvâttâlmáid. Uási tain láá tágáreh, main láá pahudâm aalmugijkoskâsii tääsist, ete toh luávkkájeh Suomâ aalmugijkoskâsijd olmoošvuoigâdvuotâsopâmušâi kenigâsvuođâid. Miärádâsâi čuávumuššân valjâluvâttâlmân meerridmân kyeskee heiviittemvyevist lii šoddâm episystemaatlâš já siskáldâs peeleest ruossâlâs. Motomijn tábáhtusâin alemus haldâttâhriehti lii nabdos mield meridâm ulmuu meerridmist taggaar valjâluvâttâlmân, mon rähtim ij lah ubâ algâttum. Alemus haldâttâhriehti lii meid jođettâm ovtâskâs ulmuid kyeskee já maaŋgâin tábáhtusâin Suomâ aalmugijkoskâsijd olmoošvuoigâdvuotâkenigâsvuođâid luávkkájeijee čuávdusijn riehtivaikuttâsâid tagarij ulmui maajeeldpuáttei vuoigâdvuotân valduđ valjâluvâttâlmân. Alemus haldâttâhriehti lii kuittâg maaŋgâin ive 2019 sämitiggevaljáid lohtâseijee miärádâsâin čáittám, ete lii muttám sämitiggelaavâ 3 § tulkkum tienuuvt, ete Suomâ aalmugijkoskâsiih olmoošvuoigâdvuotâkenigâsvuođah valduuččii puátteevuođâst ääšimiäldásávt huámmášumán. Riehtitile lii maaŋgâin tábáhtusâin merhâšitteht muttum tast, magarin alemus haldâttâhriehti tom ooinij, ko toovâi ovtâskâs miärádâs.
Taan tiileest valjâlävdikodde lii uáinám kenigâsvuottân viggâđ turviđ, ete ive 2023 valjâluvâttâllâm lii siskáldâs peeleest laavâ já aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuotâsopâmušâi miäldásâš já kohtâl ovtâskâs ulmuid siämmáánáál já tuhhiittettee vuáđustâsâiguin já ete jyehi ovtâskâs ulmuu monâttâlmân kyeskee riehtisyejeest huolâttuvvoo tárkká.
Taan tiet valjâlävdikodde ij lah pastam kuovâmáánu 28 peeivi meriääigi räi väldiđ ive 2023 sämitiggevaaljâi valjâluvâttâlmân puoh tagarijd ulmuid, kiäi valjâluvâttâlmân merkkim vuáđustâssân láá alemuu haldâttâhrievti adelem já maŋeláá muttum riehtitile olán šoddâm ovdebááh čuávduseh.
Ulmuuh, kiäh aneh, ete láá rievtivuástásávt kuođđum meddâl ive 2023 valjâluvâttâlmist, pyehtih uuccâđ jieijâs ääšist vuoigim sämitiggelaavâ § 26 miäldásávt. Valjâlävdikodde kieđâvuš vuoigimvátámâšâid objektiivlávt, oovtviärdásávt já lavâlávt, árvuštâlmáin vuoigimvátámâš tahhee ulmuu čáittám vuáđustâsâid valjâluvâttâlmân väldimân.
Sämitige ive 2023 vaaljâi jienâvuoigâdvuođâlij meeri lii olâttâs, vuossâmuu tove paijeel 6000. Uđđâ jienâsteijeeh láá merkkejum valjâluvâttâlmân paijeel kyehti keerdi eenâb ko ive 2019.
Lasetiäđuh Sämitige vaaljâin: https://www.samediggi.fi/vaaljah-2023/?lang=an
Anarist 16.3.2023
Valjâlävdikodde