Sääʹmteeʹǧǧ vaal-luʹvddkåʹdd raaji da raavii 28.2.2023 eeʹjj 2023 sääʹmteʹǧǧvaalin ââʹnnemnalla åårrai vaal-loǥstõõǥǥ õõuʹdab vaali lääʹjjviõkksa vaal-loǥstõõǥǥ da meerteâttriâšldõõǥǥâst åårrai teâđai vuâđald.
Eeʹjj 2023 vaal-loǥstõõǥǥ raajjmen vaal-luʹvddkåʹdd lij õlggâm väʹldded lokku vuõiggâdvuõttvueʹjjest eeʹjj 2019 vaal-loǥstõõǥǥ raajjmõõžž mâŋŋa šõddâm miârkteei muttsid. Õõlmâs vääʹld õõʹnnʼjen vaal-luʹvddkååʹdd âlgg ââʹnned huõl tõʹst, što vaal-loǥstõk lij siiskõõzz peäʹlnn lääʹjj meâldlaž da stään oummui õõutverddsaž âânnmõõžž. Vaal-luʹvddkååʹdd âlgg peäʹlstes Lääʹdd vuâđđlääʹjj 22 § meâldlânji staanâd vuâđđvuõiggâdvuõđi da ooumažvuõiggâdvuõđi teâuddjummuž.
Iiʹjjin 2011 – 2021 ââʹlmõs vaaldâšmvuõiǥâs lij čåuddam jõnn meäʹr jeeʹres iiʹjji sääʹmteʹǧǧvaali vaal-loǥstõõǥǥ kuõskki aaʹššid. Vueʹss tõin lij meeraikõskksaž tääʹzzest tuõttum Lääʹdd meeraikõskksaž ooumažvuõiggâdvuõttõõlǥtõõzzid čuõʒʒteeʹjen. Tuʹmmstõõǥǥi seuʹrrjõsân vaal-loǥstõʹǩǩe mieʹrrummuž kuõskki suåvldemvueʹjjest lij šõddâm pannmeäʹrmeâldlaž da siiskõõzz peäʹlnn risttreiddsaž. Måtam vueʹjjest ââʹlmõs vaaldâšmvuõiǥâs lij tuʹmmääm oummu mieʹrrummšest nåkam vaal-loǥstõʹǩǩe, koonn raajjmõõžž ij leämmaž ni alttuum. Ââʹlmõs vaaldâšmvuõiǥâs lij še jååʹđtam vuõiggâdvuõttvaaiktõõzzid õhttnaž oummid kuõskki da määŋg vueʹjjest Lääʹdd meeraikõskksaž ooumažvuõiggâdvuõttõõlǥtõõzzid čuõʒʒteei čåuddmõõžžsteez kõskkvuõđâst täi oummui kåårmlai vuõiggâdvuõʹtte šõddâd valddum vaal-loǥstõʹǩǩe. Ââʹlmõs vaaldâšmvuõiǥâs lij kuuitâǥ määŋgain eeʹjj 2019 sääʹmteʹǧǧvaalid kuulli tuʹmmstõõǥǥines čuäʹjtam muʹttmes sääʹmteʹǧǧlääʹjj 3 § tuʹlǩǩummuž nuʹtt, što Lääʹdd meeraikõskksaž ooumažvuõiggâdvuõttõõlǥtõõzz täʹst õõudâs vääldčeš lokku vueʹǩǩsânji. Vuõiggâdvuõttvueʹǩǩ lij määŋgain naaʹlin miârkteeinalla mottjam tõʹst, måkkmen ââʹlmõs vaaldâšmvuõiǥâs tõn vuõiʹni pååđ tuʹmmstõõǥǥ tuejjeeʹn.
Nääiʹt ååreeʹn vaal-luʹvddkåʹdd lij ǩiõččâm jiijjâs õõlǥtummšen põrggâd staanâd, što eeʹjj 2023 vaal-loǥstõk lij siiskõõzz peäʹlnn lääʹjj da meeraikõskksaž ooumažvuõiggâdvuõttsuåppmõõžži meâldlaž da ǩiõttʼtââll õhttnaž oummid seämmanallšem da priimmâmnallšem vuâđđtõõllmõõžživuiʹm, da što juõʹǩǩ õhttnaž oummu mõõntõõllmallaš vuõiggâdvuõttsuâjast ââʹnet huõl tärkka.
Tän diõtt vaal-luʹvddkåʹdd ij leäkku vuäittam täʹlvvmannu 28. peeiʹv mieʹrräigga mõõneeʹst siiʹsǩeet eeʹjj 2023 sääʹmteʹǧǧvaali vaal-loǥstõʹǩǩe pukid nåkam oummuid, koi vaal-loǥstõʹǩǩe mieʹrǩǩummuž vuâđđan lie ââʹlmõs vaaldâšmvuõiggâz uʹvddem da mâʹŋŋlubust mottjam vuõiggâdvuõttvueʹjj sizz šiõtti ääiʹjab čåuddmõõžž.
Oummu, kookk ǩeäʹčče pueʹttmes vuõiggâdvuõđtää kuõđđum meädda eeʹjj 2023 vaal-loǥstõõǥǥâst, vuäiʹtte ooccâd ääʹššest vuõiǥummuš sääʹmteʹǧǧlääʹjj § 26 meâldlânji. Vaal-luʹvddkåʹdd puätt ǩiõttʼtõõllâd vuõiǥeemkaiʹbbjõõzzid objektiivlânji, õõutverddsânji da lääǥǥlânji, ärvvtõõleeʹl vuõiǥeemkaiʹbbjõõzz tuejjeei õuʹdde puʹhttem vuâđđtõõllmõõžžid vaal-loǥstõʹǩǩe väʹlddma.
Sääʹmteeʹǧǧ eeʹjj 2023 vaalin lij jäänmõsmieʹrr jiõnnvuõiggâdvuõttniiʹǩǩin, vuõss vuâra pâʹjjel 6 000. Ođđ jiõnsteeʹjid mieʹrǩǩeeš vaal-loǥstõʹǩǩe pâʹjjel kuõiʹt vuâra jäänab ko eeʹjj 2019.
Lââʹssteâđ sääʹmteʹǧǧlääʹjj pirr: https://www.samediggi.fi/vaal-2023/?lang=nuo
Aanrest 16.3.2023
Vaal-luʹvddkåʹdd