Saamelaismatkailun hyvä sekä huono tulevaisuus.

Tobdstõõđ vasttõõzzlaž turiist raʹvvjõʹsse sääʹmkulttuuʹre da saaʹmi dommvõudda

/in , , /by

Toobdak-a sääʹmkulttuur da saaʹmi dommvuuʹd naaʹlid da peeitaid ǥu jiijjad kårmmnääd? Teʹstte teâđad ođđ sääʹmturiʹsmme õhttneei teâttkõõjjõõzzin da ǩiõčč sääʹmturiism obbvääldlaž ǩeâllʼjemvuõđ animaatio. Sääʹmteeʹǧǧ lij õlmstâttam sääʹmturiism jooʹttiraʹvvjõõzz pâʹlddmateriaalineez addrõõzzâst www.samediggi.fi/saamelaismatkailu.

Saamelaismatkailun hyvä sekä huono tulevaisuus.
Kartt: Sunna Kitti

Jooʹttiraʹvvjõs pâʹlddmateriaalineez lij tillʼlõvvum tââvas puõʹtti turiistid da ouddâl puki saaʹmi dommvõudda puõʹđjid ođđ turismmsueʹrj tuâjjlaid da tåimmjid da tõn vueiʹtet äuʹǩǩeed še mättmateriaalân turismmsueʹrj uʹčteeʹlid di mättʼtõõđjid. Seiddõs õlmstââʹttet ååʹn eŋgglõsǩiõʹlle da lääddas.

– Takai tiettummuš sääʹmnaroodâst, saaʹmi historiast da modeeʹrnest sääʹmõhtsažkååʹddest lij veâl oolâžnallšem da täujja še ouddkäddmõõžži euʹnneem. Saaʹmid kuõskki tuõđmeâldlaž teâđ lââʹzztummuš da liâvtummuš še turismmsueʹrj pääiʹǩ lij aaibâs vääžnai, särnn Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei Tuomas Aslak Juuso.

Tuäivam, što sääʹmtuʹriism jooʹttiraʹvvjõs vääʹldet vaiddsânji âânnmõʹšše da tõt äuʹǩǩad vueiʹtlva määŋgaid tåimmjid. Haaʹleep smeʹllkâʹtted turiistid tuejjeed vasttõõzzlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei vaalšummšid, ǥu sij reiʹssje saaʹmi dommvuuʹdest, juätkk II väärrsaaǥǥjååʹđeei Leo Aikio.

Sääʹmturiism da saaʹmi dommvuuʹd jiijjâsnallšemvuõđid vuäʹpsteei jooʹttiraʹvvjõs lij tuejjuum ääiʹjpoddsaž vaʹǯǯtõõzzid vaʹstteeʹjen, sääʹmõhtsažkååʹdd da -kulttuur lokku väʹlddjen da ciʹsttjeeʹjen digitaalʼlaž materiaalpaʹǩaatten. Jooʹttiraʹvvjõõzz lââʹssen seiddõs âânn seʹst obbvääldsaž ǩeâllʼjemvuõđ aicclmeei animaatio, turiism pueʹttiääiʹj kaartid, veiddsõs sääʹmturiʹsmme da saaʹmi dommvõudda tiʹllʼlõõvi turiʹsmme õhttneei sannõõzz di mättjum tääidaid teʹsttjeei teâttkõõjjõõzz.

– Seiddõs õõlǥat veâl siõmmna pueʹrummuž sannõõzz lââʹssen, leša tõt lij še digitaalʼlaž materiaalipaʹǩaat ouddõs. Materiaalpaʹǩat lij hieʹlǩeld peeiʹvtemnalla, tâʹl ääiʹjpoddsaž turiism treeʹndid da vaʹǯǯtõõzzid lij hiâlpp reagâʹstted soorčeeʹl tõʹst, mäʹhtt turismm vaaikat pääiklažnarood aʹrǧǧe da juʹhlle leʹbe sääʹmkulttuuʹre da tõn pueʹrrjieʹllma, särnn haʹŋǩǩõõzz plaaneei Kirsi Suomi.

Vasttõõzzlaž turismm teâđast åårram kueʹssen pääiklaž põõrtâst

Sääʹmjânnmest turistt lij kueʹssen pääiʹǩest, koʹst säʹmmlai argg da juuhl liâ pieʹǩǩ ärvvsaž jieʹlli kulttuurimaall raajeeʹl spesiaal kulttuurkueʹstelm, kååʹtt lij saaʹmi ââʹjjäiggsaž päiʹǩǩ. Täʹst jieʹlli kulttuurkueʹstlmest vueiʹtlvââʹstet sääʹmkulttuur jieʹllemviõkksažvuõtt da serddmõš puõʹtti puõlvvõõǥǥid.

Meeʹst pukin lij vasttõs õhttsaž pueʹttiääiʹjest juõʹǩǩåʹrnn toʹben, koozz tuâjjam da laauʹǩi seurrjummuž vuälla. Tuejjeep õõutsââʹjest täʹst peeiʹvest vasttõõzzlab da eettlânji ǩeâllʼjeejab, što še puõʹtti puõlvvõõǥǥin lij puk tät mooččâsvuõtt da reeʹǧǧesvuõtt jieʹllemnalla da ǩiõččlâʹsttemnalla.

Sääʹmteʹǧǧ priimi 24.9.2018 Vasttõõzzlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹmturiism tåimmjem-vuâđđjurddi -vuäppõõzz, koozz vasttõõzzlaž turiist da turiism Jooʹttiraʹvvjõs pâʹlddmateriaalineez vuâđđââvv. Sunna Kitti kärttõs aicclmâtt eettlaž raʹvvjõõzz saaǥǥ tõʹst, mäʹhtt tåimmjed, što pueʹttiäiʹǧǧ leʹčči vasttõõzzlab da eettlânji ǩeâllʼjeejab säʹmmlai dommvuuʹdest tuärjjeeʹl sääʹmkulttuur tuõʹllʼjummuž juätkkjemvuõđ.

Sääʹmteʹǧǧ lij vuäǯǯam veäʹǩǩtieʹǧǧ mättʼtõs- da kulttuurministeriast jooʹttiraʹvvjõõzz valmštem diõtt da čõõđ viikkmõʹšše.

Lââʹssteâđ:

Tuomas Aslak JuusoSaaǥǥjååʹđteei
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi

Leo Aikio
II väärrsaaǥǥjååʹđeei
040 621 6505
leo.aikio@samediggi.fi

Kirsi Suomi
Plaaneei, Vasttõõzzlaž sääʹmturismm haʹŋǩǩõõzz
010 839 3118 / 0405945492
kirsi.suomi@samediggi.fi

Sääʹm-maatkčem eettlaž vuäʹpstõõzzi vuõssmõs ođđ karttõskaart lie valmštõõvvâm

/in , , /by

Räiddkarttčeäppneǩ Sunna Kitti karttad Vasttõsvuõđlaž da da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹm-maatkčem tuåimmjemvuâđđjurddi -vuäʹpstõõzz. Obb karttõsmateriaal lij mieʹrr valmštõõvvâd ǩieʹzz 2019 poodd. Ođđ materiaal lij vuõss-sâjjsânji jurddum mättmateriaalââʹnnma maatkčemsueʹrj mättʼtõõttjid di maatkčemsueʹrj jeeʹres tuåimmjeeʹjid da voudda pueʹtti määtklaid.

Karttõõzz da vuäʹpstõõzz teeʹkstid õhtteeʹl haaʹleet kaggâd sääʹm-maatkčummša õhttneei vaʹǯǯtõõzzid veiddsab tieʹttemvuõʹtte. “Tuäivvap, što visuaalʼlaž teâtt čiõʹlǧǧad vuäʹpstõõzz saaǥǥ da hiâlpad tõn fiʹttjummuž da ââʹnnmavälddmõõžž”, mušttal haʹŋǩǩõõzz plaaneei Kirsi Suomi.

Vuõssmõs karttõskaart lie ååʹn valmštõõvvâm. Puõʹttivuõtt, koon haaʹleep -kartt vuâđđââvv eettlaž vuäʹpstõõzzâst åårrai visiooʹje. Visio mieʹldd säʹmmlai äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjj lie jieʹllemviõkksa da kannteei. Äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjji paaldâst ođđ jieʹllemvueʹjj, mâʹte vasttõsvuõđlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹmvuõʹtte vuâđđõõvvi maatkčem tuärjjad äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjjid da oouʹdad reâuggvuõđ pääiklanji.

Visio mieʹldd vuâđđuum sääʹm-maatkčem vuäʹpstemkõõskõs jueʹǩǩ säʹmmlaid da sääʹmkulttuuʹre õhttneei tuõttvuõđ meâldlaž teâđ määtklaid da maatkčemtuåimmjeeʹjid, di teâđ eettlânji da ǩeâllʼjeeinalla tuåimmjeei sääʹm maatkčemtuåimmjeeʹji pirr. Še sääʹmõõutstõõzz argg da prääʹzniǩ, di säʹmmlai dommvuuʹd mäddââʹnnem lie šiõǥǥ visiost oʹnnsteeinalla õʹhttešiõttuum maatkčummšin säʹmmlai vuõiggâdvuõđid da kulttuur lokku vääʹldeeʹl di tõid ciʹsttjeeʹl.

Puõʹttivuõtt, koon haaʹleep. Kartt: Sunna Kitti.

Šiõǥǥ visio vuâstbieʹllen lij Puõʹttivuõtt, koon jeäʹp haaʹle. Tän kaartâst eettlaž vuäʹpstõõzz visio ij leäkku teâuddjam, ij-ǥa vaaldšeǩânai määtklažmieʹri juätkkjeei šorrnummuž tuejjääm vaʹǯǯtõõzzid leäkku vuäittam räʹtǩǩeed. Säʹmmlai dommvoudda puõʹtti maatkčem lij vaaldšeǩânai da säʹmmlai äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjj lie jouddâm seʹrdded maatkčem ooudâst. Maatkčem åålǥbeällsaž narood kulttuurnaaʹlid jeäʹt leäkku oʹnnstam staaneed, peʹce sääʹmõõutstõõzz argg da prääʹzniǩ lie jouddâm maatkčemtuåimmjummšen da vueiʹnlmen.

Puõʹttivuõtt, koon jeäʹp haaʹle. Kartt: Sunna Kitti.

“Tuäivam, što karttõõzzin leʹčči vaikktõs määtklai da maatkčemsueʹrj siõhttlõõvvma säʹmmlaid da sääʹmkulttuuʹre. Vââǥǥlaž, vuäʹmmäiggsaž miõllkaartid vuâđđõõvvi maatkčem tuõppai tõn juʹn uʹcc sââʹj, koʹst säʹmmlai vueiʹtte friijâld harjjted jiiʹjjez kulttuur nuʹtt, što siʹjjid jeäʹt heâmmad. Mon âânam huõl tõʹst, što siid mottje nåkkmen, što pääikla jie vueiʹt teänab jälsted toʹben”, ceälkk räiddkarttčeäppneǩ Sunna Kitti tõn pirr, mõõn diõtt son vueʹlji mieʹldd vuäʹpstõõzz karttõʹsse.

Sääʹmteeʹǧǧ sååbbar priimi 24.9.2018 Vasttõsvuõđlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹm-maatkčem tuåimmjemvuâđđjurddjid. Eettlaž vuäʹpstõõzzi väʹlddtäävtõssân lij jaukkeed sääʹmvuõđ äuʹǩǩen õõʹnni maatkčem di maatkčem pääiʹǩ leävvneei säʹmmlaid kuõskki vââǥǥlaž teâđ. Nuʹbben teäddceäkldõssân lij staaneed maatkčem åålǥbeällsaž narood kulttuurnaaʹlid da äʹrbbvuõđid. Haʹŋǩǩõõzz lij teäggtam mättʼtõs- da kulttuurministeria.

https://www.samediggi.fi/saamelaismatkailun-eettiset-ohjeet/

Lââʹssteâđ

Plaaneei Kirsi Suomi, Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčem, 010 839 3118, kirsi.suomi(at)samediggi.fi

Tiõrv pueʹttmest saǥstõõllâd sääʹm-maatkčem taarbin da ooudâsviikkmest Aanra

/in , , , , /by

Vueʹssen Lappi maatkčemstrategia raajjma õhttneei vuʹvddkõrvvjid Lappi lett reäšš Sääʹmteeʹǧǧin 8.5.2019 poodd, koozz kåččap saǥstõõllâd sääʹm-maatkčem da säʹmmlai dommvoudda maatkčummuž taarbin ja vuäinnmõõžžin. Tän tuâjjpääʹj täävtõssân lij kaunnâd sääʹm-maatkčummša da säʹmmlai dommvoudda maatkčummša õhttneei jurddjid da vueiʹnnemkuuʹlmid ǩeeʹrjtemnalla Lappi maatkčemstrategiaaʹje.

Lappi maatkčemstrategia čuäʹjat kõskksaž teäddpaaiʹǩid maatkčem ooudâsviikkmest da tõn, koon årra õlmmsaž tuärjjõõzz mâʹnne. Maatkčemstrategia liʹnnjai  še tuåimid, kooivuiʹm ođđ maatkčem šorrnummuž vueiʹttemvuõđid vueiʹtet tääʹvted viõkkšânji, leša ǩeâllʼjeei ouddnummuž vuâđđjurddjid ciʹsttjeeʹl. Sääʹm-maatkčem ooudâsviikkmõš õhttsažtuâjast da vasttõsvuõđlânji lij vääžnai pukid vueʹssbieʹlid.

Poodd riâššât 8.5.2019, č 13.00 – 16.00 Kultahovist, Aanrest. Iʹlmmtõõđ poʹdde tän liiŋk pääiʹǩ 30.4.2019 mõõneeʹst: https://fi.surveymonkey.com/r/Inari

Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčem – haʹŋǩǩõs lij vuäǯǯam mättʼtõs- da kulttuurministeriast juâtkkteäggtõõzz 60 000 €. Tän teäggtõõzz vuäkka haʹŋǩǩõs juätkk tuåimmjummšes vuõss-sâjjsaž mieʹrren liâvted veiddsânji teâđ Sääʹmteeʹǧǧ såbbrest čõhččmannust 2018 primmum Vasttõsvuõđlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹm-maatkčem tuåimmjemvuâđđjurddi– vuäʹpstõõzzâst.

 

Lââʹssteâđ

Kirsi Suomi
Plaaneei, Kulttuurlânji vasttõsvuõđlaž sääʹm-maatkčem
010 839 3118
kirsi.suomi(at)samediggi.fi

Kristian Sievers
Projeʹkttjååʹđteei
+ 359408284095
kristian.sievers@lapinliitto.fi
http://www.lappi.fi/lapinliitto/lapin-arktinen-matkailuekosysteemi
http://www.lappi.fi/matkailu

Kuva: Anja Vest