Saamelaismatkailun hyvä sekä huono tulevaisuus.

Uáppáásm ovdâsvástádâslii mađhâšeijee ravvuid sämikulttuurân já sämmilij päikkikuávlun

Tuubdah-uv tun sämikulttuur já sämmilij päikkikuávlu taavijd já syeligâsvuođâid tego jieijâd lummoid? Testaa tiäđuidâd uđđâ tiätukištoin já keejâ sämimađhâšem olesváldálii killeelvuođâ animaatio. Sämitigge lii almostittâm sämimađhâšem kuállejeijeeravvuid miäldusmateriaalijguin čujottâsâst www.samediggi.fi/saamelaismatkailu.

Saamelaismatkailun hyvä sekä huono tulevaisuus.
Kove: Sunna Kitti

Kuállejeijeeravvuuh miäldusmateriaalijguin láá čujottum tavas puáttee mađhâšeijeid já eromâšávt mađhâšemsyergi uđđâ pargeid já tuáimeid, kiäh puátih sämmilij päikkikuávlun, já taid puáhtá anneeđ meid oppâmateriaalin mađhâšemsyergi máttáátteijeid já uáppeid. Siijđoh almostuveh taan muddoost eŋgâlâskielân já suomâkielân.

– Almos tiäđuh sämiaalmugist, sämmilij historjást já moodeern sämisiärváduvâst láá ain uccáá já maŋgii fáárust láá meid munejurduuh. Sämmiláid kyeskee tuođâlii tiäđu lasettem já levâttem meid mađhâšemsyergi peht lii eromâš tehálâš, iätá Sämitige saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso.

– Mun tuáivum, ete sämimađhâšem kuállejeijeeravvuuh váldojeh vijđáht anon já tot lii ävkkin maŋgáid tuáimeid. Mij halijdep movtijdittiđ mađhâšeijeid toohâđ ovdâsvástádâslijd já eettisávt kilelijd valjiimijd, ko sij mađhâšeh sämmilij päikkikuávlust, juátká II värisaavâjođetteijee Leo Aikio.

Sämimađhâšem já sämmilij päikkikuávlu sierânâsjiešvuođáid uápisteijee kuállejeijeeravvuuh láá vuávájum digitaallâš materiaalpakettin, mii västid äigikyevdilis hástusáid, váldá huámmášumán sämisiärváduv já -kulttuur já lii kunnijâttee. Kuállejeijeeravvui lasseen siijđoh aneh sistees olesváldálii killeelvuođâ valdâleijee animaatio, mađhâšem puátteevuođâ kuuvijd, vijđes sämimaađhâšmân já sämmilij päikkikuávlu maađhâšmân lohtâseijee sánáduv sehe tiätukišto, mii testaa oppum tááiđuid.

– Siijđoh väätih vala uccâ hammim sánáduv lasseen, mutâ tot lii-uv digitaallii materiaalpakkeet pyeri peeli. Materiaalpakkeet puáhtá älkkeht peividiđ já lii älkkee reagistiđ äigikyevdilis mađhâšem trendijd já hástusáid ton mield, maht mađhâšem vaaigut páihálii aalmug aargân já juuhlán ađai sämikulttuurân já ton pyereestvajemân, iätá haavâ vuávájeijee Kirsi Suomi.

Ovdâsvástádâslâš mađhâšeijee äddee, ete sun lii kuállejeijee páihálii pääihist

Sämienâmist mađhâšeijee lii kuállejeijen pääihist, mast sämmilij argâ já juhleh láá uási mávsulii ellee kulttuurhäämi já hämmejeh eromâš kulttuurenâduv, mii lii sämmilij toovláš päikki. Taan ellee kulttuurenâduvâst máhđulisteh sämikulttuur eellimvuáimálâšvuođâ já sirdem puáttee suhâpuolváid.

Mist puohâin lii ovdâsvástádâs ohtsii puátteevuođâst jyehi saajeest, kuus mii tavoi já laavhij čuávumušah oleh. Rähtip oovtâst taan ääigist eenâb ovdâsvástádâslâš já eettisávt kilelub, vâi puátteevuođâ suhâpuolvâin-uv lii puoh taat muččâdvuotâ já riggodâh eellimnáál já feerimnáál.

Sämitigge tuhhiittij 24.9.2018 Ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis sämimađhâšem toimâprinsiipeh -ravvuu, moos ovdâsvástádâslii mađhâšeijee já mađhâšem kuállejeijeeravvuuh miäldusmateriaalijguin vuáđuduveh. Sunna Kiti koveh valdâleh eettisii ravvuu viestâ tast, ete maht kalga toimâđ, vâi puátteevuotâ ličij eenâb ovdâsvástádâslâš já eettisávt kilelub sämmilij päikkikuávlust já návt tuárju sämikulttuur juátkojeijee paijeentoollâm.

Sämitigge lii finnim máttááttâs- já kulttuurministeriöst torjuu kuállejeijeeravvui rähtimân já olášutmân.

Lasetiäđuh:

Tuomas Aslak Juuso
Saavâjođetteijee
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi

Leo Aikio
II värisaavâjođetteijee
040 621 6505
leo.aikio@samediggi.fi

Kirsi Suomi
Vuávájeijee, Ovdâsvástádâslâš sämimađhâšem haavah
010 839 3118 / 0405945492
kirsi.suomi@samediggi.fi

Sämimađhâšemhaavâ ulmen rähtiđ ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis sämimađhâšem oovtâstpargoviärmáduv

Haahâ ulmen lii ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis sämimađhâšem oovtâstpargo- já markkânistemviärmáduv rähtim oovtâst sämisiärváduvváin. Sämitigge lii finnim jotkâruttâdem máttááttâs- já kulttuurministeriöst sämimađhâšemhaahân, mii olášuttoo iivij 2022–2024 ääigi.

Mađhâšeijein lii táválávt viehâ uccáá tiätu sämikulttuurist já tot taha vaigâdubbon tubdâđ puigâ sämimađhâšempyevtittâsâid. Tääl joton vyelgee haavâ ulmen lii pajediđ oovdân ovdâsvástádâslijd já eettisávt kilelis sämimađhâšempyevtittâsâid, vâi mađhâšeijest lii máhđulâšvuotâ valjiđ pyevtittâs, mii tuárju sämisiärváduv.

– Sämimađhâšem já tot, maid iberdeh puigâ já eettisávt kilelis sämimađhâšempyevtittâssân tâi -palvâlussân, lii ravkkâm ennuv savâstâllâm nuuvt sämisiärváduv ko meid válduaalmug kooskâst. Haavâ ulmen lii uuccâđ vástádâsâid taan koččâmušân, vâi puátteevuođâst-uv sämmilâštuáimein ličij älkkeb smiettâđ mađhâšem jieijâs iäláttâssân já uálgipuáđu kälden. Mun tuáivum vijđes sämimaađhâšmân lohtâseijee oovtâstpargo, mii vuáđđud maaŋgâi koskâsii ibbeerdmân já kunnijâtmân, iätá saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso.

Sämitigge lii ive 2018 tuhhiittâm sämimađhâšem eettisijd ravvuid. Tääl joton vyelgee haavâst miäruštâlloo sertifikaat, mon vievâst visásmittoo toimâpiirâs, mii tuárju ovdâsvástádâslij já eettisávt kilelij sämipyevtittâsâi kištottâllâmnaavcâ. Toos lasseen mađhâšemsyergi almos tiätuvuáđu sämimaađhâšmist pyereduvvoo tienuuvt, ete čokkip čuákán ovdâsvástádâslijd sämmilâštuáimeid.

Sämimađhâšem eettisij ravvui viestâ toorjân láá ráiđukovetaaiđâr Sunna Kiti koveh.

– Mađhâšemsektor sämmilâštuáimein lii äššitubdâm sämimađhâšem pyevtittâssân tohâmist. Ulmen lii oovtâst smiettâđ šiev vuáháduvâid já kriterijd sämikulttuur ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis kiävtun. Tos lasseen kuullâp sämisiärváduv sehe čonâsjuávhuid kulttuur kávpálii kiävtust, iätá sämimađhâšemhaavâ vuávájeijee Kirsi Suomi.

Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettij keessiv 2021 Sämitige sämimađhâšemhaahân 200 000 euro torjuu ivvijd 2022–2024. Ulmen lii, ete ive 2025 sämimađhâšemtuáimei oovtâstpargoviärmádâh lii vaalmâš, ko talle WINTA (World Indigenous Tourism Alliance), Sämitigge já Laapi ollâopâttâh uárnejeh Euroop vuossâmuu maailm algâaalmugmađhâšemkonferens Anarist.

Lasetiäđuh

Tuomas Aslak Juuso
Saavâjođetteijee
040 687 3394
tuomas.juuso(at)samediggi.fi

Kirsi Suomi
vuávájeijee
040 594 5492
kirsi.suomi(at)samediggi.fi

Sämimađhâšem eettisij ravvui vuossâmuuh uđđâ koveh láá valmâštum

Ráiđukovetaaidâr Sunna Kitti sárgu kuuvijd Ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis sämimađhâšem toimâprinsiipeh -ravvuid. Ubâ kovemateriaal lii tárguttâs valmâštuđ keessiv 2019. Uđđâ materiaal lii uáivildum  vuosâsaajeest oppâmateriaalkiävtun mađhâšemsyergi uáppeid sehe mađhâšemsyergi sierâ tuáimeid já mađhâšeijeid, kiäh puátih kuávlun.

Kuuvijd já ravvuu teevstâid ovtâstitmáin halijdep luptiđ sämimaađhâšmân lohtâseijee háástuid vijđásubbooht tiättun. “Tuáivup, ete visuaallâš informaatio čielgiit ravvui viestâ já taha älkkeebin tom iberdem já anonväldim”, muštâl haavâ vuávájeijee Kirsi Suomi.

Vuossâmuuh koveh láá tääl valmâštum. Puátteevuotâ, mon mij halijdep -kove vuáđuduvá eettisij ravvui vision. Visio mield sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah láá eellimvuáimáliih já kannattitteeh. Ärbivuáválij iäláttâsâi paaldâst uđđâ iäláttâsah tego ovdâsvástádâslâš já eettisávt kilelis sämmilâšvuotân vuáđuduvvee mađhâšem tuárjuh ärbivuáválij iäláttâsâid já ovdedeh pargolâšvuođâ páihálávt.

Visio mield vuáđudum sämimađhâšem ravvimkuávdáš juáhá sämmiláid já sämikulttuurân lohtâseijee tuotâvuođâlii tiäđu mađhâšeijeid já mađhâšemtuáimeid sehe tiäđu eettisávt kilelis tuáimee säämi mađhâšemtuáimein. Meid sämisiärváduv argâ já juhleh, sehe sämmilij päikkikuávlu eennâmkevttim láá šiev visiost vuohâsávt oohtânheiviittum maađhâšmáin nuuvt, ete sämmilij vuoigâdvuođah já kulttuur váldojeh huámmášumán já taid kunnijâtteh.

Puátteevuotâ, mon mij halijdep. Kove: Sunna Kitti.

Šiev visio vyestikeeččin lii Puátteevuotâ, mon mij ep haalijd. Taan kooveest eettisij ravvui visio ij lah olášum, iäge lah pastam čuávdiđ taid háástuid, maid haldâšmettum mađhâšeijei juátkoo lasanem lii toohâm. Sämmilij päikkikuávlun sundešum mađhâšem lii haldâšmettum já sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah láá karttâm sirdâšuđ mađhâšem oovdâst. Mađhâšem olgopele aalmug kulttuurtaavij já ärbivuovij turvâstem ij lah luhostum, peic sämisiärváduv argâ já juhleh láá karttâm mađhâšemčuosâttâhhân já uáinámuššân.

Puátteevuotâ, mon mij ep haalijd. Kove: Sunna Kitti.

“Tuáivum, ete kuuvijn lii vaikuttâs toos, maht mađhâšeijeeh já mađhâšemsyergi uáinih sämmilijd já sämikulttuur. Mađhâšem, mii vuáđuduvá puástu já puárisáigásijd mielâkuuvijd, kááržud tom jo ovdiist uccâ saje, mast sämmiliih pyehtih rijjâ hárjuttiđ jiejâs kulttuur nuuvt, ete iä šoođâ hettejum. Mun lam huolâst tast, ete kyláh muttojeh páiháláid aassâmkiälbuttemin”, iätá ráiđukovetaaidâr Sunna Kitti tast, manen sun vuolgij fáárun sárgud kuuvijd ravvuin.

Ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis sämimađhâšem toimâprinsiipeh láá tuhhiittum Sämitige čuákkimist 24.9.2018. Eettisij ravvui váldu-ulmen lii meddâlistiđ sämmilâšvuođáin ávhástâllee mađhâšem sehe sämmilijd kyeskee puástutiäđu, mii leevvân mađhâšem peht. Nubben tiäddučuogâstâhhân lii turviđ mađhâšem olgopele aalmug kulttuurtaavijd já ärbivuovijd. Máttááttâs- já kulttuurministeriö lii ruttâdâm haavâ.

https://www.samediggi.fi/samimadhasem-eettisiih-ravvuuh/?lang=an

Lasetiäđuh

Vuávájeijee Kirsi Suomi, Kulttuurlávt ovdâsvástádâslâš sämimađhâšem, 010 839 3118, kirsi.suomi(at)samediggi.fi

Tiervâpuáttim savâstâllâđ sämimađhâšem táárbuin já oovdedmist Anarân

Uássin Laapi mađhâšemstrategia rähtimân lohtâseijee kuávluin jotteem Laapi litto uárnee Sämitiggijn 8.5.2019 tilálâšvuođâ, kuus mij pivdep savâstâllâđ sämimađhâšem já sämmilij päikkikuávlun sundešuvvee mađhâšem táárbuin já uáinuin. Taan pargopáájá ulmen lii kavnâđ sämimaađhâšmân já sämmilij päikkikuávlun sundešuvvee maađhâšmân lohtâseijee ideaid já uánuid čäällimnáál Laapi mađhâšemstrategian.

Laapi mađhâšemstrategia čáittá mađhâšem ovdedem tehálijd tiäddusoojijd já čuujoot almos torjuu. Mađhâšemstrategia linjáá meid tooimâid, moiguin puáhtá tarvaniđ uđđâ mađhâšem šoddâm máhđulâšvuođáid pehtilávt, mutâ nuuvt, ete kunnijâteh kilelis ovdánem prinsiipijd. Sämimađhâšem ovdedem oovtâstpargoost já ovdâsvástádâslávt lii tehálâš puoh uásipeelijd.

Tilálâšvuotâ uárnejuvvoo 8.5.2019, tme 13.00–16.00 Kollehovist, Anarist. Almottât tilálâšvuotân taan liiŋkâ peht 30.4.2019 räi: https://fi.surveymonkey.com/r/Inari

Kulttuurlávt ovdâsvástádâslâš sämimađhâšem – haahâ lii finnim máttááttâs- já kulttuurministeriöst jotkâruttâdem 60 000 €. Taan ruttâdem vievâst haahâ juátká tooimâs vuosâsajasii ulmen levâttiđ vijđáht tiäđu Sämitige čuákkimist čohčâmáánust 2018 tuhhiittum Ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis sämimađhâšem toimâprinsiipeh– ravvuin.

Kove: Anja Vest

 

Lasetiäđuh

Kirsi Suomi
Vuávájeijee, Kulttuurlávt ovdâsvástádâslâš sämimađhâšem
010 839 3118
kirsi.suomi(at)samediggi.fi

Kristian Sievers
Proojeekthovdâ
040 828 4095
kristian.sievers(at)lapinliitto.fi
http://www.lappi.fi/lapinliitto/lapin-arktinen-matkailuekosysteemi
http://www.lappi.fi/matkailu