Cuoŋománnu 2023

Sámediggi lea ožžon doarjaga gahpirgoarrun gurssa ordnemii Heahtás. Gurssa ruhtada Wihuri foanda muhto álgojurdda lea vuolgán sáminuoraid hálus oahppat duddjoma. Gursa bistá guokte vahkoloahpa ja dat álggahuvvo sámioahpahusguovddáža bargolanjain Heahtás čuoŋománu 28. beaivve ja nubbi gursa-vahkoloahppa lea miessemánu 12.-14. beaivve.

Sámi mánáid- ja nuoraidkulturguovddáš Mánnu lea váldán ovttasvástádusa gurssa ordnemis Eanodaga guovllu nuoraide. Oassalastit leat gaskkal 16-35 ahkásaččaide. Doaimmajođiheaddji Petra Biret Magga-Vars mielas gursii lea diŋgojupmi, go gursii leat almmuhuvvon logi nuora geain lea hállu ja mokta oahppat goarrut gahpira. Duddjondáidu šadda barggadettiin ja vásáhus oahpaha. Sámivuohki lea oahppat ovttas ja gáskkusteapmi dujiin ja earáiguin lea hui mávssolaš oahppamis. Joatka-gurssa plánen čakčii álggahuvvo Sámi Duodji-servviin. Dalle ulbmilin lea šavkka goarrun seamma gursalaččaiguin. Máret Magga gii lea ovddiidan ášši ja bargá duodjedutkamušain oaidná hui dehálažžan doarjut nuoraid beroštumi.

Gahpirgoarrun-gurssa oahpaheaddjit leat vásihan duojárat Márja Näkkälä, Iŋger-Ánne Palojärvi ja Máret Magga.

Lasi dieđuid addá doaimmajođiheaddji Petra Biret Magga-Vars tel. +358 108 393110 dahje gurssa bagadalli Máret Magga tel. +358 40 0937659.

Sámenuoraid dáiddadáhpáhussii almmuhedje iežas 320 oassálasti – gehččiid bivdit almmuhit searvamis

24.4.2023/in Ođđasat, Sámenuoraid dáiddadáhpáhus /by Sámediggi

Sámenuoraid dáiddadáhpáhussii almmuheapmi lea nohkan. Dáhpáhussii almmuhedje iežas 320 oassálasti. Lávddi alde oaidnit 20 ovdanbuktima ja sámi duodječájáhusas 23 duoji.

Dán jagi dáiddadáhpáhusa plakáhtta ollašuhttui govvačoakkáldahkan. Govvačoakkáldagas leat dáiddaduojit, maid sámeluohkáid oahppit leat sárgon. Dain leat sámi ivnnit ja fáttáin oidno dáiddadáhpáhusa dán jagáš temá. Sámediggi háliida giitit buot sámeluohkáid, mat leat oassálastán plakáhta ollašuhttimii.

Ráddjejuvvon sadjekapasiteahta ja dorvvolašvuođa dihte mii bivdit sin almmuhit searvamis, guđet háliidit duorastaga geahččin. Almmuhit sáhttá šleađgapoasttain čujuhussii sntaidetapahtuma@samediggi.fi. Sajosa sálii besset vuosttažin sii, guđet leat almmuhan iežas árabut almmustahttojuvvon almmuhan- ja ovdanbuktinskoviin.

Sámenuoraid dáiddadáhpáhus sáddejuvvo neahta bokte. Dáiddadáhpáhusa sáhttá čuovvut čujuhusas https://www.sajos.fi/live

Sajosii lea várrejuvvon sáddemii sierranas geahččiidsadji, masa galgá maid almmuhit iežas ovddalgihtii.

Lassedieđut:

Miia Ruokojärvi
miia.ruokojarvi@samediggi.fi
010 839 3169|+358 (0) 403521549

Ođđa Nigá 1 – DigiBargobihtát almmustahtton

20.4.2023/in Oahppamateriálat, Ođđasat, Skuvlen ja oahppamateriála /by Sámediggi

Nigá 1 – DigiBargobihtát lea oahppomateriála, man ulbmilin lea láidet oahppiid lohkama máilbmái iešguđegelágan bargobihtáid bokte. DigiBargobihtát vuođđuduvvet Jávrri-Juhán Niillasa dahjege Niilo Aikio čállin Nigá noveallačoakkáldahkii 1. Girjji sáhttá maid guldalit jietnagirjin. Guktuid sáhttá oastit Sámedikki fierbmegávppis.

Noveallat muitalit Nigá-nammasaš sámegándda mánná- ja nuorravuođa dáhpáhusaid birra, mat sajáiduvvet 1940–50-loguide. Girjji 25 novealla vuođđun leat sámebearraša duohta eallindáhpáhusat, go bearaš háhká birgenlágiset meahcce- ja guollebivddus smávva duottargilážis.

Oahppomateriála sisttisdoallá

bargobihtáid, mat heivejit juohke novellii. Oassi sisttisdoallá sárgun- ja buđaldanbargobihtáid, ja heive earenoamážit unnit oahppiide.
noveallabargobihtáid, mat čuvvot vissis noveallaid ja leat hui iešguđegeláganat: oahppi beassá ohcat synonymaid, fuolkenamahusaid ja vearbbaid dahje ráhkadit iežas sohkamuora.
bargobihtáid lohkama maŋŋá, main oahppi beassá suokkardallat girjji dáhpáhusaid iežas sániiguin.
noveallaanalysa, mii heive erenoamážit badjeskuvlla ja logahaga oahppiide.

Bargobihtát: Gabriela Satokangas

Bargojoavku: Arla Magga, Marita Aikio

Digitála čovdosat ja hábmen: Unni Länsman

Liŋka materiálii: https://saamelaiskarajat-frame.cloubi.fi/web/site-2595268/state-jurdmobqgercytzr/front-page

Oahppomateriála buvttadeami lea dorjon Ohcejoga gieldda ja Sámedikki oktasaš Sámegielaid gáiddusoahpahusa pilohttaprošeakta. Oahppomateriála almmustahttojuvvo ja heivehuvvo maŋŋelabbos maid anáraš- ja nuortalašgillii.

Govva: Ville Fofonoff

Sámediggi doarju sámi psykososiála doarjaga ovttadaga doaimma joatkima

19.4.2023/in Ođđasat /by Sámediggi

Sámediggi evttoha, ahte sámi psykososiála doarjaga ovttadaga (Uvjj, Uvjâ, Uvja) doaimma galgá dorvvastit. Sámediggi mearridii bealiváldima birra čoahkkimis 14.4.2023. Ovdal mearrádusa Sámedikki čoahkkin gulai prošeaktajođiheaddji Heidi Eriksena ovdanbuktima ovttadaga doaimmas. Lassin čoahkkin dohkkehii Sámedikki almmolašdoarjaga bušeahttaevttohusa jahkái 2024 ja vuođđudii oahppamateriálaplánejeaddji virggi.

Bealiváldimis Sámediggi deattuha čuovvovaš áššeollisvuođaid mearkkašumi ja vuhtiiváldima psykososiála doarjaga ordnemis:

Sámediggi doarju ovttadaga doaimma joatkašuvvama.
Sámegielat mielladearvvašvuođabálvalusain lea leamaš váili. Ovttadat lea vuosttas, mii buvttada álbmotlaččat duođalaš vuollegis šielbmá mielladearvvašvuođabálvalusaid sámiide sin iežaset gielaiguin ja kultuvrralaččat.
Sámiide oaivvilduvvon psykososiála bálvalusaid buvttadeami ja ovddideami galgá dorvvastit maiddái duohtavuođa- ja soabadankomišuvnna barggu nohkama maŋŋá.

Sámi psykososiála doarjaga ovttadat fállá sámekultuvrralaš ja sámegielat mielladearvvašvuođabálvalusaid vuollegis šielmmáin – rávvema, doarjaga ja kriisabarggu iežas eatnigillii (davvisámegiella, anárašgiella, nuortalašgiella ja suomagiella). Ovttadat lea vuođđuduvvon doarjut sámiid ja Suoma stáhta gaskasaš duohtavuođa- ja soabadankomišuvdnabarggu. Psykososiála doarjja lea dehálaš oassin Sámiid duohtavuođa- ja soabadanproseassa ollašuvvamis.

Loga bealiváldima dás.

Sámedikki almmolašdoarjaga bušeahttaevttohus jahkái 2024

Sámediggi evttoha, ahte stáhta jagi 2024 bušeahttaevttohussii Sámiid kulturiešhálddašeami bajásdoallama várás várrejuvvo oktiibuot 5 818 000 euro. Dán supmis 330 000 euro manašii sámegiellalága mielde doarjagiidda, 1 481 000 euro Sajosa láigguide ja 4 007 000 euro Sámedikkis addojuvvon lágas dárkkuhuvvon bargguid dikšuma várás. Bajádus, man Sámediggi lea evttohan, livččii 1 345 000 euro go veardida jagi 2023 vuođđodássái.

Sámediggi evttoha bajádusa áššegirjehálddašeami ovddideapmái, IT-doarjagii ja diehtostivremii, árrabajásgeassima stivrema ja hálddahusa ovddideapmái, sámegiela jorgalan- ja tulkondoaimma ovddideapmái, sámegiellalága ollašuhttimii, gulahallama ovddideapmái, parlamentáralaš barggu ovddideapmái, politihkalaš čanusjoavkodoaimma ovddideapmái, riikkaidgaskasaš doaimma ovddideapmái ja Sámi Giellagáldu bissovaš doibmii.

Loga evttohusa dás.

Oahppomateriálaplánejeaddji virggi vuođđudeapmi

Sámedikki čoahkkin vuođđudii oahppomateriálaplánejeaddji virggi skuvlen- ja oahppomateriáladoaimmahahkii. Plánejeaddji vástida váldoáššis digitála oahppamateriálabarggus, dan ovddideamis, plánemis ja teknihkalaš ollašuhttimis, ja sámegielat oahppamateriála neahttagávppi doaimmas.

Skuvlen- ja oahppamateriáladoaimmahagas leat skuvlenčálli ja oahppamateriálačálli virggiid lassin vihtta oahppamateriálaplánejeaddji virggi, main unnimustá okta guđege sámegiela (anáraš-, nuortalaš- ja davvisámegiella) oahppamateriálabargui. Virggiin leat leamaš devdojuvvon njeallje jagi 2022. Oahppamateriálaplánejeaddji barggut erenoamážit digitála materiála plánema ja teknihkalaš ollašuhttima oasil leat bissovaččat ja ain lassánit ja ruhtadeapmi lea bissovaš.

Sámediggi almmuha ohcan láhkai oahppamateriálaplánejeaddji virggi.

Lassedieđut:

Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi

Pia Ruotsala-Kangasniemi
Hálddahushoavda
010 839 3106 / 040 726 2688
pia.ruotsala@samediggi.fi

Sámediggi almmuha ohcan láhkai oahppamateriálaplánejeaddji virggi

19.4.2023/in Ođđasat /by Sámediggi

Virgi devdojuvvo 1.7.2023 rájes dahje soahpamuša mielde. Bargosadji lea Sámekulturguovddáš Sajosis, Anáris.

Plánejeaddji bargun lea vástidit váldoáššis digitálalaš oahppamateriálabarggus, dan ovddideamis, plánemis ja teknihkalaš ollašuhttimis, sihke sámegielat oahppamateriála neahttagávppi doaimmas Sámedikki skuvlen- ja oahppamateriáladoaimmahagas.

Doaimmahas barget oktiibuot vihtta oahppamateriálaplánejeaddji, geaid bargguin lea ásahuvvon Sámedikki bargoortnega 41 §:s. Doaimmahaga bargguin lea ásahuvvon bargoortnega 37–41 §:in.

Seađusvuđot gelbbolašvuođagáibádussan lea bargui heivvolaš skuvlejupmi ja sámegiela dáidu (ásahus 1727/95). Barggu ceavzilis dikšuma veahkehit oahppamateriálavuložiid, oahppanbirrasiid, neahttagávpevuložiid ja maiddái neahtta- ja mobiilaheivehusaid buorre dovdamuš ja maiddái máhttu bargat iešráđálaččat. Virggi dikšuma veahkeha maiddái eaŋgalsgielat IT-suorggi doahpagiid dovdan.

Plánejeaddji bálkkámáksin mearrašuvvá Sámedikki bálkávuogádaga gáibádusdási IV/III mielde (2698,37 euro/mb). Vuođđobálkká lassin barggus máksojuvvojit 24 %:a sámeguovllu lassi ja ahkelasit, mat mearrašuvvet bargohárjánumi mielde. Virggis čuvvojuvvo guđa (6) mánotbaji geahččalanáigi.

Friijahápmásaš ohcamuša mildosiiguin galgá doaimmahit Sámedikki čállingoddái 19.5.2023 rádjai dáinna ohcanskoviin (liŋka rahpasa ođđa ruvttui).

Lassidieđuid barggu birra addá skuvlenčálli Bigga-Helena Magga, tel. 010 839 3121

Sámedikki doibmii sáhttá oahpásmit neahttačujuhusas www.samediggi.fi.

Anáris 19.4.2023
Sámediggi

Saamelaiskäräjien puheenjohtaja Tuomas Aslak Juuso.

Sámediggi oassálastá ON:id eamiálbmogiid bissovaš foruma 22. čoahkkimii

18.4.2023/in Kansainväliset asiat, Ođđasat /by Sámediggi

Sámedikki ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso oassálastá ON:id eamiálbmogiid bissovaš forumii (UNPFII) New Yorkis 19.-27.4.2023. Foruma 22. čoahkkima temán leat eamiálbmogat, olbmuid dearvvasvuohta, planetáralaš ja guovlluid dearvvasvuohta ja maiddái dálkkádatnuppástus: vuoigatvuođaid vuođul áššiide lahkoneapmi (Indigenous Peoples, human health, planetary and territorial health and climate change: a rights-based approach).

Sámedikki delegašuvdnii gullet ságajođiheaddji lassin Sámedikki lahttu ja kulturlávdegotti ságajođiheaddji Pirita Näkkäläjärvi ja maiddái riikkaidgaskasaš áššiid čálli Inka Saara Arttijeff. Nuoraidráđi ovddasteaddjin lea mátkkis maiddái Rosa-Máren Juuso.

– Mis lea dárkkuhussan bajidit ovdan sámiid dáfus áigeguovdilis áššiid, nugo dálkkádatnuppástusa váikkuhusaid mielladearvvasvuhtii ja psykososiálalaš doarjaga ovttadaga barggu dehálašvuođa. Háliidan buktit ovdan maiddái sámediggeláhkaproseassa ja man láhkai Suopma joatká sámiid olmmošvuoigatvuođaid rihkkuma, muitala ságajođiheaddji Juuso.

Ságajođiheaddji Juuso oassálastá lassin 20.4. eahpevirggálaš gullamii mii guoská eamiálbmogiid oassálastinvuoigatvuođa ovddideami ON:in (Enhanced Participation of Indigenous Peoples) ja 27.4. Árktalaš guovllu dialogiijai (Arctic Regional Dialogue).

ON:id eamiálbmogiid bissovaš forum

ON:id eamiálbmogiid bissovaš forum (The United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues, UNPFII) lea jagi 2000 vuođđuduvvon ON:id ekonomiija- ja sosiálaráđi (Economic and Social Council, ECOSOC) vuollásaš ráđđeaddi doaibmaorgána, masa gullet 16 iehčanas áššedovdilahtu. Ráđđehusat nammadit gávcci lahtu ja eamiálbmogat gávcci lahtu.

Foruma bargun lea bajidit ságastallamii eamiálbmogiid guoski gažaldagaid erenomážit ekonomalaš ja sosiálalaš ovdáneami, kultuvrra, birasgažaldagaid, skuvlejumi, dearvvasvuođa ja olmmošrivttiid suorggis. Bissovaš forum addá ávžžuhusaid ja doaibmá guovddáš foruman stáhtaid, eamiálbmogiid ja ON:id spesiálaorganisašuvnnaid gaskasaš dialogiija várás. Dat čoahkkimastá oktii jagis ON:id váldobáikkis New Yorkis.

UNPFII Twenty-Second Session: 17-28.4.2023

Lassidieđut:

Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi

Inka Saara Arttijeff
riikkaidgaskasaš áššiid čálli
010 839 3198 / 050 574 7629
inka-saara.arttijeff@samediggi.fi

Sámi giellalága 31 §:a vuođul máksojuvvon doarjagat ohcanlahkai

14.4.2023/in Ođđasat, Ođđasat sámi giellalága birra /by Sámediggi

Vuoigatvuođaministeriija almmuha ohcanláhkái sámi giellalága (1086/2003) 31 §:s oaivvilduvvon doarjagiid. Doarjagat leat dán jagi geavahanláhkái oktiibuot 290 000 euro.

Doarjaga sáhttá juolludit buresveadjinguovlui, sámiid ruovttuguovllu gielddaide, searvegottiide ja bálgosiidda ja maiddái lága 18 §:s dárkkuhuvvon priváhta beliide. Ulbmil doarjagiin lea gokčát lassegoluid, mat leat šaddán lága ollašuhttimis. Dát doarjagat, mat leat dál ohcanláhkái leat oaivvilduvvon 1.1.2023 maŋŋá šaddan lassegoluide.

Ohcanáigi álgá 1.4.2023 ja nohká 30.4.2023 dii 16.15. Ohcamuš ohccojuvvo sierra ohcanskoviin. Ohcci vástida ohcamuša doaimmaheamis mearreáiggi siste. Mearreáiggi maŋŋá boahtán ohcamušat eai váldo vuhtii.

Stáhtadoarjaga ulbmilin lea doarjut sámi giellalága ollašuvvama nu ahte stáhta gokča daid earenomáš lassegoluid mat bohtet lága ollašuhttimis. Doarjja sáhttá juolluduvvot ee. dakkár áššiide: jorgalan- ja dulkongolut (sisttisdoallá almmustahttindoaimma), dieđiheami, skuvlejumi ja giellaoahpuin šaddan sadjásašgolut ja sámi giellalága ollašuhttima ovddideapmái laktáseaddji golut.

Lassidieđut vuoigatvuođaministeriija siidduin:
https://oikeusministerio.fi/saamen-kielilakiavustukset

Lassidieđut:

Sámi gielladorvočálli Anne Kirste Aikio, 010 839 3124, anne-kirste.aikio(at)samediggi.fi

Sámediggi almmuha ohcan láhkai giellabeassejođiheaddji virggi

13.4.2023/in Ođđasat, Ođđasat sámi giellalága birra /by Sámediggi

Bargu álgá 1.7.2023 dahje soahpamuša mielde. Giellabeassejođiheaddji barggut leat logahallojuvvon Sámedikki bargoortnega paragráfas 35 a. Bargguide gullet ee. sápmelaččaid giellabeassedoaimma jođiheapmi, koordineren ja ovddideapmi ja giellabesiid stáhtadoarjagiid hálddašeapmái gullevaš barggut.

Seađáhusvuđot gelbbolašvuođagáibádussan lea bargui heivvolaš skuvlejupmi ja sámegiela máhttu (ásahus 1727/95). Barggu ceavzilis dikšun eaktuda oppalaš pedagogalaš oainnu sápmelaš árrabajásgeassimis, giela ealáskahttinmetodaid dovdama, dovddiidusa sámekultuvrii ja stáhtadoarjaga hálddašeapmái gullevaš bargguide. Sávvat ahte bargui válljejuvvon olbmos leat mánáidgárdeoahpaheaddji gelbbolašvuohta, buorit ráđđádallan- ja gulahallandáiddut ja buorit streassa gierdannávccat.

Bálkkámáksin mearrašuvvá Sámedikki bálkávuogádaga gáibádusdási IV/II mielde (vuođđobálká 2760,63 e/mb). Vuođđobálkká lassin máksojuvvojit 24 % sámeguovllu lassi ja ahkelasit, mat mearrašuvvet bargovásáhusa mielde. Barggus čuvvojuvvo guovtti mánotbaji geahččalanáigi.

Friddjahápmásaš ohcanreivve ja ánsologahallama mildosiiguin galgá doaimmahit Sámedikki čállingoddái 14.5.2023 rádjai dainna ohcanskoviin (liŋkka rahpasa ođđa gaskabláđđái).

Lassedieđuid barggus addá gielladorvočálli Anne Kirste Aikio, tel. 010 8393124. Sámedikki doaimmaide sáhttá oahpásnuvvat neahttačujuhusas www.samediggi.fi.

Anáris 14.4.2023
Sámediggi

Sámenuoraid dáiddadáhpáhus lahkona – dál sáhttá almmuhit loaiddastemiin ja maiddái oassálastimis bargobájiide

4.4.2023/in Ođđasat, Sámenuoraid dáiddadáhpáhus, Skuvlen ja oahppamateriála /by Sámediggi

Sámenuoraid dáiddadáhpáhussii sáhttá dál almmuhit iežas loaiddastemiid birra ja maiddái oassálastimis bargobájiide. Almmuheapmi loaiddastemiide ja bargobájiide lea 4.-12.4.2023 ja duodjeoassái 4.-19.4.2023. Almmuheapmi bargojuvvo Webropol – prográmma bokte (liŋkkat vuolde).

Dárkilut rávvagat gávdnojit loaiddastemiid ja duodjeoasi birra dáhpáhusa njuolggadusain.

Amma fuopmášat, ahte oassálastindiehtu loaiddastemiide, duodjeoassái ja bargobájiide doaimmahuvvo sierra skoviin.

Liŋka loaiddastemiid almmuheapmái: https://link.webropolsurveys.com/S/3EE9F6811C5CD3CA

Liŋka duodjeoassái almmuheapmái: https://link.webropolsurveys.com/S/B38F7C9075CC84FE

Liŋka bargobájiide almmuheapmái: https://link.webropolsurveys.com/S/9AAF074FC466F9DC

Lassidieđut:

Miia Ruokojärvi

miia.ruokojarvi@samediggi.fi
010 839 3169|+358 (0) 403521549

Govva: Dáiddadáhpáhus 2019. Ville-Riiko Fofonoff / Sámediggi