Sääʹmǩiõllsaž uʹcc digiǩiiʹrji räidd iʹlmstõõvi

/in , /by

Uʹcc ǩeerja -sääʹmǩiõllsaž digiǩiiʹrji räidd lij iʹlmstõõvvâm. Ǩeeʹrj vuäʹpste sääʹmǩiõl takai saaʹnid, mâʹte jååʹttemveeʹrbid da eeuʹnid, di pihttsi da porrmõõžži nõõmtõõzzid. Seämmast ǩeeʹrj veʹǩǩe õõudâs ǩiõllmättaaʹšši da lookkmõõžž mättjummuž. Ǩiiʹrjin lie kueʹhtt versio, tävvtum da tävvteǩani, di juõʹǩǩ temma õhttneei haʹrjjtõsǩeʹrjj. 


Uʹcc ǩeerja -digiǩiiʹrji räidd šõõddi Čeʹvetjääuʹr škooul sääʹmǩiõl uʹčteeʹl Maria Porsanger eʹtǩǩõõzzâst. Ǩiiʹrji ǩiõttǩeeʹrjtõõzz da pirstõõzzid lij tuejjääm Esther Berelowitsch, kååʹtt lij Sääʹmteeʹǧǧest reâuǥast mättmateriaal projeʹktt-tuejjlõʹžžen. Berelowitsch vaʹsttad ǩiiʹrji jiõntõõzzâst da editâsttmõõžžâst še. Lookkjen lie Raija Lehtola da Tiina Sanila-Aikio.

Uʹcc ǩeerja -tuejj-jouʹǩǩe koʹlle Maria Porsanger, Raija Lehtola, Tiina Sanila-Aikio, Anna-Katariina Feodoroff di Petra Kuuva. Digiǩiiʹrji teeknlaž tuejast lie vaʹsttääm Unni Länsman da Esther Berelowitsch.

Rääid võl tiuddeet. Ǩiiʹrji aanrõš- da tâʹvvsääʹmǩiõllsaž versio lie tuej vueʹlnn. 

Pukid ääv liiŋk ǩiiʹrjid:
Puäj da Lâpp: lookkâmǩeʹrjj, lookkâmǩeʹrjj tävvtum, haʹrjjtõsǩeʹrjj 
Siõm: lookkâmǩeʹrjj, lookkâmǩeʹrjj tävvtum, haʹrjjtõsǩeʹrjj 
Eelljaž: lookkâmǩeʹrjj, lookkâmǩeʹrjj tävvtum, haʹrjjtõsǩeʹrjj 

Ǩiiʹrjid čõõđti Škooultõs- da mättmateriaalkoontâr. 

Lââʹssteâđ:

Raija Lehtola
Sääʹmǩiõllsaž mättmateriaalplaaneei
raija.lehtola@samediggi.fi

Esther Berelowitsch
Sääʹmǩiõllsaž mättmateriaali projeʹktt-tuejjlaž
esther.berelowitsch@samediggi.fi

Sääʹmteʹǧǧ pueʹrad sääʹmǩiõllsaž jåårǥlâʹttem- da tuʹlǩǩeemkääzzkõõzzid – ođđ seiddõs ääʹvuum

/in , /by

Sääʹmteeʹǧǧ sää′mǩiõl koontâr lij oođääm seiddõõzz, koʹst käunnai listt freelancer-jåårǥlõʹttjin da tuulkin. Ođđ seiddõʹsse piâzzak tääiǥ. Seiddõʹsse lie lââʹzztum sääʹmǩiõli ođđ jåårǥlõʹttji da tuulki teâđ di vuäppõõzz jåårǥlâttmõõžži da tuʹlǩǩummši tiʹllʼjem vääras. Tõn lââʹssen ooccâmnääʹll lij pueʹruum. Seiddõõzz oođeemtuâj jurddjen lij pueʹreed jåårǥlõʹttji da tuulki kaunnmõõžž di õõuʹdeed sääʹmǩiõllsai kääzzkõõzzi teâuddjummuž. Seeid pääiʹǩ tuulk da jåårǥlõʹtti vuäiʹtte haaʹleeʹn iʹlmmted teâđeez lââʹzztemnalla seiddõʹsse.

Sääʹm ǩiõll-lääʹjj mieʹldd Sääʹmteeʹǧǧ sää′mǩiõl konttâr tuâjjan lij tooiʹmted jåårǥlâttmõõžžid veʹrǧǧniiʹǩǩid, da Sääʹmteeʹǧǧest vuäitt še tiʹllʼjed jåårǥlâttmõõžžid. Vuäppõõzz jåårǥlâttmõõžži tiʹllʼjummša Sääʹmteeʹǧǧest käunnʼje tääiǥ. Sääʹmteʹǧǧ šiõttad vuõss-sâjja tiʹllʼjummšid tõin veʹrǧǧniiʹǩǩin, koid sääʹm ǩiõll-lääʹǩǩ kuâskk. Sääʹmǩiõl koontâr vieʹǩǩat freelancer-jåårǥlõʹttji kaunnmõõžžâst, jos konttâr jåårǥlõʹtti jie vueiʹt väʹldded jåårǥlâʹttemtuâj vuâstta. Koontâr vieʹǩǩat še tuulki kaunnmõõžžâst.

Sääʹmteʹǧǧ lij tuejjääm oođummuž õhttsažtuâjast Sääʹm škooultemkõõskõõzz ǩieʹssem Sääʹmǩiõli tuʹlǩǩummuš -haʹŋǩǩõõzzin. Ođđ seiddõõzzâst käunnʼje haʹŋǩǩõõzzâst rajjum tuʹlǩǩeembrosyyr da tõi tuulki nõõm, kook lie čõõđtam sääʹmǩiõllsaž tuʹlǩǩeemškooultõõzz. Liʹstte lie ååʹn še tiudduum teâđ tõʹst, koʹst tuulk toiʹmmje, måkam suõʹrjin sij lie spesialiist da mõõn nalla siʹjjid tääʹvat. Ooccâmnääʹll lij še pueʹruum, što tuulk leʹbe jåårǥlõʹtti kaunnmõš lij hiâlpab da jåʹttlab.

– Mij leäʹp vuäǯǯam maacctõõzz, što sääʹmǩiõllsaž tuulkid da jåårǥlõʹttjid lij vaiggâd kaunnâd, da tõn diõtt leäʹp oođääm kõõččmõõžžâst åårrai seiddõõzz, särnn ǩiõllstaanpiisar Anne Kirste Aikio da juätkk: – Mij juʹrddep, što veʹrǧǧniiʹǩǩin lij õinn jäänab haall puuʹtʼted siiskõõzzid sääʹmǩiõʹlle, da jåårǥlâʹttem- da tuʹlǩǩeemtaarb lie lâssnam čuuʹt. Tuäivvap što tät äʹlššaivuõtt puuʹtʼted sääʹmǩiõllsaž kääzzkõõzzid ij occan tõn diõtt, što tuulk da jåårǥlõõʹtti jie kaunnu.

Sääʹmǩiõl koontâr lij tän čõõuč seʹlvteʹmen še, mõõn nalla õõuʹdeed da viõhsseed sää′mǩiõl konttâr jåårǥlâʹttemkääzzkõõzzid, što tõt pââstče õinn pueʹrben kääzzkâʹstted veʹrǧǧniiʹǩǩi da Sääʹmteeʹǧǧ jiiʹjjes jåårǥlâʹttemtaarbid. Sääʹmteʹǧǧ tuäivv, što puõʹtti eeǥǥas eʹtǩǩuum lââʹssresuursid jåårǥlõʹttji paʹlǩǩummša nââneet Lääʹdd eeʹttiǩ-kååʹddest da nuʹtt säʹmmlai ǩiõlʼlaž vuõiggâdvuõđi vueʹǩǩ puârrneʹče.

Lââʹssteâđ:

Anne Kirste Aikio, ǩiõllstaanpiisar
anne-kirste.aikio@samediggi.fi
040 707 5626 / 010 839 3124

Škooultempodd saaʹmi vuõiggâdvuõđi lokku välddmõõžžâst noori vââʹljest vuässõõđjid

/in , /by

Sääʹmteʹǧǧ jäʹrjsti õhttsažtuâjast vuõiggâdvuõttministeriain neljdpeeiʹv 3.11.2022 Aanrest Sajoozzâst škooultempoodd saaʹmi vuõiggâdvuõđi lokku välddmõõžžâst vueʹjj veʹrǧǧneǩtuâjast jeäʹrben mäddââʹnnemsektoor kuõskeeʹl. Škooultõʹsse leäi vueiʹtlvaž vuässõõttâd še ougglõsõhttvuõđ pääiʹǩ di nääiʹt jeeʹres veʹrǧǧneǩõhttsažtuâjjlai eeʹttǩeei vuässõʹtte škooultempoʹdde õhttsiʹžže nuʹtt 60.

Škooultempodd saaʹmi vuõiggâdvuõđi lokku välddmõõžžâst mäddââʹnnemsektoor kuõskki veʹrǧǧneǩtuâjast lij pieʹǩǩ vuõiggâdvuõttministeria valmmštõõllâm rasiism vuâsttsa da pueʹrr narodkõskkvuõđi tåimmamprograamm čõõđviikkmõõžž. Škooultempodd leäi pilotthaʹŋǩǩõs, koʹst viiǥǥât ooudâs da teʹsttjet škooultõõzz vuʹvdd- da pääiklažtääʹzz veʹrǧǧniiʹǩǩid sääʹmaaʹššin. Ååʹn jäʹrjstum škooultõs lij jurddum jeäʹrben vuuʹdiâânnmõõžž plaanummšest da čoʹrstemlooʹvin, suõʹjjeem- da poostvuuʹdi håiddmõõžžâst da âânnmõõžžâst, pirrõs-, kuåivâs-, mäddaaunâs- da čääʹcclooʹvin, di čaaʹʒʒi- da pirrõs-suõjjlummšest da pirrõsvuåppmõõžžâst vaʹstteei veʹrǧǧniiʹǩǩid.

– Lij fiinâs vueiʹnned, što jeeʹres veʹrǧǧneǩõhttsažtuâjjla liâ čuäjtam älšsmâttmõõžžâs saaʹmi vuõiggâdvuõđi lokku välddmõõžž ǩiõttʼtõõlli škooultempoʹdde. Vuässõõttimieʹrr ǩeuʹǩǩli miʹjjid positiivlânji da oudd vuäppõõzz tõʹst, što vaʹstteei škooultõʹsse vuäitči leeʹd tarbb še jeeʹres sektoori veʹrǧǧniiʹǩǩin, tuâtt Sääʹmteeʹǧǧ Saaǥǥjååʹđteeʹjj Tuomas Aslak Juuso.

Snimldõõǥǥ: Johanna Alatorvinen / Sääʹmteʹǧǧ

Škooultõõzz ǩieʹssjen leäi vuõiggâdvuõttministeria demokratia- da õõlmâsvuõiggâdvuõttjuâkkaz jååʹđteeʹjj Johanna Suurpää da peeiʹv poodd ääʹššest loǥlmõʹstte professor Martin Scheinin, alggmeervuõiggâdvuõđ doseʹntt Leena Heinämäki, Depolarize-haʹŋǩǩõõzz tuʹtǩǩeei Panu Artemjeff, Sääʹmteeʹǧǧ Saaǥǥjååʹđteeʹjj Tuomas Aslak Juuso, pirrõsministeria lääʹjjšiõtteemduumšeǩ Mirkka Saarela di vuõiggâdvuõttministeria spesiaaläʹšštobddi Oula-Antti Labba.

Škooultõõzz täävtõssân leäi jueʹǩǩed škooultõʹsse vuässõõđjid teâđaid da tuâjjneävvaid saaʹmi vuõiggâdvuõđi lokku välddmõššân da tiuʹddepiijjmõõžž hiâlptem diõtt jiijjâs veʹrǧǧneǩtuâjstes. Peeiʹv poodd jiõʹlleš saǥstõõllmõõžžid še tõʹst, mäʹhtt jeeʹres veʹrǧǧneeʹǩǩ vuäitče jiijjâs tååimaines viikkâd ooudâs saaʹmi õõutverddsažvuõđ da vuässõõttmõõžž tuʹmmstõktuõjju di saaʹmi äʹrbbvuõđlaž teâđ lokku välddmõõžž pirrõõzz da mäddâânnmõõžž kuõskki tuʹmmstõktuâjast. Lââʹssen škooultõõzzâst saǥstõʹlleš raajõõzzlaž čårstummuž očndõõttâm-maallin da ǩiččleš uʹvdded vuässõõđjid fiʹttõõzz da tuâjjneävvaid čårstummuž vuâsttsiʹžže tuõjju jiijjâs toiʹmmjempirrõõzzin.

– Tät lij pilotthaʹŋǩǩõs, koon vuâđald vueiʹttep ärvvtõõllâd vaʹstteei škooultõõzzi taarb juätkast. Škooultõs lij õhtt kuånstt viikkâd ooudâs saaʹmi vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž vueʹjjest, tuâtt vuõiggâdvuõttministeria demokratia- da õõlmâsvuõiggâdvuõttjuâkkaz jååʹđteeʹjj Johanna Suurpää.

Tobdstõõđ rasiism vuâsttsa da pueʹrr narodkõskkvuõđi tåimmamprograʹmme tääiʹben.

Lââʹssteâđ: 

Laura Olsén-Ljetoff
Jieʹllemvueʹǩǩpiisar
+358 40 617 5113
laura.olsen-ljetoff@samediggi.fi

Sääʹmteʹǧǧ eʹtǩǩad sääʹmǩiõllsaž da kulttuurmeâldlaž kääzzkõõzzi čõõđviikkâmprograamm valmštõõllmõõžž

/in , /by

Sääʹmteʹǧǧ cieʹlǩi Lappi pueʹrrvââjjamvuuʹd strategiahämmsest. Sääʹmteʹǧǧ eʹtǩǩad, što sääʹmǩiõllsaž kääzzkõõzzi čõõđviikkâmprograamm õhtteʹčeš pieʹǩǩen strategia.

Sääʹmteʹǧǧ põhtt ciâlklmest ouʹdde huõl tõʹst, što jeät eʹtǩǩuum pueʹrrvââjjamvuuʹd strategiahämmsest puuʹt nokk puârast ouʹdde pueʹrrvââjjamvuuʹd strateeglaž täävtõõzzid kõskkvuõđâst sääʹmnarooʹde. Hämmsest jiâ ni še puäʹđ ouʹdde jeeʹres pueʹrrvââjjamvuuʹd lääʹjjmeâldlaž vasttõõzz, mâta jeäʹrbi mieʹldd õõlǥtõõzz kõskkvuõđâst saaʹmi ǩiõlʼlaž vuõiggâdvuõđid leʹbe tõt, mäʹhtt pueʹrrvââjjamvuʹvdd äigg tõid strateeglânji viikkâd čõõđ.

Sääʹmteeʹǧǧ miõlâst strategiast leʹčči õlggâm čiõlǥben puʹhtted ouʹdde strateeglaž täävtõõzz da tååim, kook liʹnjjee pueʹrrvââjjamvuuʹd vuäinlmõõžžid saaʹmid kuõskki kõõččmõõžžin.

Ǩiõllʼlaž vuõiggâdvuõđi teâuddjummuš pueʹrrvââjjamvuuʹd kääzzkõõzzi jäʹrjstummšest da puuʹtʼtummšest 

Lappi pueʹrrvââjjamvuuʹd strategiast âlgg väʹldded lokku ǩiõllʼlaž vuõiggâdvuõđi teâuddjummuš pueʹrrvââjjamvuuʹd kääzzkõõzzi jäʹrjstummšest da puuʹtʼtummšest. Sääʹmteʹǧǧ eʹtǩǩad tõn diõtt strategia tääʹrǩab, õllʼjab tääʹzz linjjõõzz tõʹst, mäʹhtt pueʹrrvââjjamvuʹvdd äigg tuõrvvâd kääzzkõõzzid saaʹmid, väʹldded lokku sääʹmnarod strategiast da viikkâd ooudâs saaʹmid kuõskki kääzzkõõzzid.

Tõn diõtt Sääʹmteʹǧǧ eʹtǩǩad, što strategiaaʹje lââʹzztet näkam ciâlk: 

Saaʹmi lääʹjjšiõtlvaž sââʹjj, kulttuurjiõččvaaldšem, ǩiõlʼlaž da kulttuursaž vuõiggâdvuõđ da sääʹmǩiõllsaž kääzzkõõzzi vuäǯǯamvuõđ tuõrvvmõš vääʹldet ääʹššmeâldlânji lokku vaaldšmest, kääzzkõõzzi jäʹrjstummšest da puuʹtʼtummšest.

Sääʹmǩiõllsaž da kulttuurmeâldlaž kääzzkõõzzi jäʹrjstummša čõõđviikkâmplaan.

Sääʹmteʹǧǧ eʹtǩǩad, što strategia leʹčči viõkkâš da vaaikteei sääʹmǩiõllsaž da kulttuurmeâldlaž kääzzkõõzzi puuʹtʼtummuž da ooudâsviikkmõõžž beäʹlnn, õõlǥči strategiaaʹje siiʹsǩjâʹtted sääʹmǩiõllsaž kääzzkõõzzi čõõđviikkâmprogramm.

Sääʹmǩiõllsaž kääzzkõõzzi čõõđviikkâmprogramm noorrči sääʹmǩiõllsaž da kulttuurmeâldlaž kääzzkõõzzid kuõskki tååimid. Tõt toiʹmmjeʹči še strategia teâuddjummuž vuåppâmmekanismmân da staanči saaʹmid kuõskki strateeglaž täävtõõzzi čõõđ mõõnnmõõžž.

Sääʹmteʹǧǧ vuäinn, što pååđ čõõđviikkâmprogramm lij vieʹltʼtem, što pueʹrrvââjjamvuʹvdd čõnnââtt saaʹmi kääzzkõõzzi teâuddjummša da ooudâsviikkmõʹšše. Sääʹmteeʹǧǧ ǩiõččlâsttmõõžž mieʹldd saaʹmid tillʼlõõvi tååimi čõõđtummuš kuâđđai oʹdinakai tuâjjlai värra, jõs tååimin jiâ leäkku pååđpeäggtõõzz strategiast äʹššǩiiʹrjin. Eʹtǩǩõõzz mieʹldd čõõđviikkâmprogramm toiʹmmjeʹči ohjjeeinallšem äʹššǩeʹrjjen mieʹrreeʹjid da valmštõõllʼjid.

Sääʹmteʹǧǧ tuärjjad eʹtǩǩuum linjjõõzzid

Sääʹmteʹǧǧ lij tååđvaž strategiahämmaz saaʹmid kuõskki mieʹrǩǩõõzzid, håʹt-i kaiʹbbai tääʹrǩab eʹtǩǩõõzzid saaʹmid kuõskki vaiddsab täävtõõzzin. Lââʹssen Sääʹmteʹǧǧ lij tååđvaž tõõzz, što strategiast lij peäggtõs sääʹmǩiõllsaž kääzzkõõzzi ooudâsviikkâmtuâjast, sääʹmǩiõllsaž saakktummšest, linjjõõzzin kuõskeeʹl pueʹrrvââjjam da sääʹmǩiõllsaž tuâjjlažkååʹddest. Sääʹmteʹǧǧ kaʹnnat eʹtǩǩuum ǩeeʹrj ool piijjmõõžžid.

Looǥǥ Sääʹmteeʹǧǧ ciâlkâlm Lappi pueʹrrvââjjamvuuʹd strategiahämmsest

Lââʹssteâđaid:

Tuomas Aslak Juuso
Saaǥǥjååʹđteei
teʹl. 040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi

Anne Länsman-Magga
Sosiaal- da tiõrvâsvuõttpiisar
teʹl. 10 839 3 128 / 40 182 9 998
anne.lansman-magga@samediggi.fi

Anne Kirste Aikio
Sääʹm ǩiõllstaanpiisar
teʹl. 10 839 3 124 / 40 707 5 626
anne-kirste.aikio@samediggi.fi