Suopma lea rihkkon ON:id buotlágan nállevealaheami jávkadeami guoski oktasašsoahpamuša

/in , , /by

ON:id nállevealaheami vuostásaš komitea (CERD) attii vuosttas háve čovdosa, mas gávnnahuvvui, ahte Suopma lea rihkkon ON:id buotlágan nállevealaheami jávkadeami guoski oktasašsoahpamuša. Komitea olggosattii čovdosa geassemánu 13. beaivve 2022 Sámedikki válgalogahallamii dohkkehuvvon olbmuid guoski áššis. Komitea vuordá Suoma ráđđehusas, ahte dat álggaha johtilit ráđđádallama, gos guorahallošii sámediggelága 3 §, mii guoská sápmelašmeroštallama.

Gávnnahuvvon loavkideapmi guoská alimus hálddahusrievtti (AHR) doaimma jagi 2015 sámediggeválggain. Komitea oaivvilda, ahte AHR:a čovdosat leat sáhttán vearrut rievdadit jienasteddjiid čohkkehusa ja ná váikkuhit sámedikki vejolašvuhtii duođalaččat ovddastit Sámeálbmoga ja dan ovdduid.

Dien láhkai dat AHR:a čovdosat, mat almmá čielga vuođustusa haga spiehkkasedje árabut dohkkehuvvon fámus leahkki lága tulkomis, man sihke AHR ja Sámediggi ledje dovddastan, loavkidii váidaleddjiid vuoigatvuođa Sámeálbmoga lahttun kollektiivvalaččat mearridit Sámedikki  čohkkehusas ja oassálastit almmolaš áššiid dikšumii oktasašsoahpamuša 5 (c) artikla suddjen vugiin.

Komitea gávnnahii, ahte AHR lea váldán mearrádusas uhcimustá 53 dáhpáhusas 93:s jienasteddjiid válgalogahallamii “oppalašárvvoštallama vuođul” čujutkeahttá, ahte sii livčče deavdán ovtta objektiivvalaš kriterain, main lea ásahuvvon sámedikkis addon lága 3 §:s.

Soahpamušloavkideami divvuma várás komitea ávžžuha, ahte Suopma álggaha johtilit duođalaš ráđđádallama sámedikkis addon lága 3 §:a dárkkisteami várás. Ráđđádallamiid galgá doallat dan sihkkarastima várás, ahte sámedikki válggain jienastanvuoigatvuođa guoski kriterat meroštallojit nu, ahte dat gudnejahttet sámiid vuoigatvuođa addit friija ja dihtui vuođđudeaddji ovdamiehtama áššiin, mat laktásit sin iežaset lahttovuhtii ja politihkalaš oassálastimii.

– Vuorddán, ahte Suoma stáhta váldá duođas celkojuvvon čovdosa, man nállevealaheami vuostásaš komitea lea addán, ja ahte Suopma ovddida sámediggelága ođasmahttima dál gárvvisin, dadjá Sámedikki ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso.

Nállevealaheami vuostásaš komitea čoavddus vuođđuduvvá jagi 1965 buotlágan nállevealaheami jávkadeami guoski riikkaidgaskasaš oktasašsoahpamuššii. Oktasašsoahpamuš gieldá earret vealaheami “náli” vuođul, maiddái diđolaš dahje duođalaš olmmošvuoigatvuođaid loavkideami, mii vuođđuduvvá buotlágan etnihkalaš álgoboahtimuššii.

Váidaleaddjit váidaledje AHR:a 30.9.2015 ja 13.1.2016 addin mearrádusain, mat guske sámedikki válgalogahallamii merkema. Váidaleaddjit oaivvildedje, ahte váldimiin sámedikki válgalogahallamii ohcciid válgalávdegotti ollašuhttán láhkii čállon objektiivvalaš kriteraid árvvoštallama vuostá, mearrádusat leat gáidan sámiid iežaset vugiid ja árbevieruid vuođul dohkkehuvvon kriterain ja buhtten kriteraid alimus hálddahusrievtti “oppalašvihkkedallamiin”.

Olgoriikkaministeriija dieđáhus  14.6.2022

Komitea čoavddus 13.6.2022

Lassidieđut:

Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji 
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi 

Buresboahtin rahpandoaluide! Sámi psykososialalaš doarjaga ovttadat ordne rahpandilálašvuođa Sajosis 16.6.2022 

/in /by

Sámi psykososialalaš doarjaga ovttadat ordne rahpandilálašvuođa Sámekultuvraguovddáš Sajosis Anáris duorastaga 16. Geassemánu 2022 d 16.00 – 20.00. Ávvudilálašvuođa programma sisdoallá dearvuođaid buktimiid, ovttadaga doaimmas muitaleami ja musihkačájáhusaid. Ávvudilálašvuođas lea káfestallan. Dilálašvuohta streamejuvvo, liŋka boahta some-siidduide.  

Sámi psykososiala doarjaga ovttadat lea vuođđuduvvon doarjut sámiid ja Suoma stáhta gaskasaš duohtavuođa- ja soabadallankomišuvdnabarggu. Ovttádat fállá nuvttá sámegielat ja -kultuvralaš psykososiala doarjaga bálvalusaid, mat leat oažžumis vuollegis šealmman – rávven, doarjja ja kriisabargu lea oažžumis iežas eatnigielan. Ovttadat veahkeha buohkaid Suomas ássi sápmelaččaid beroškeahttá oasálastágo duohtavuohta- ja soabadallankomišuvnna gullan dilálašvuođaide.  

Riikka viidosaš telefonbálvalusa nummir lea 040 663 8882 (árgan d 8-16), ja dat lea dárkkuhuvvon buohkaide Suoma beale sápmelaččaide.   

Čuovo ovttadaga doaimmaid Facebookkis (saamelaisten psykososiaalisen tuen yksikkö) ja Instagramis (saamelainen_psykosos_tuki). 

Sámediggi almmuha ohcan láhkai plánejeaddji mearreáigásaš barggu

/in , /by

Sámedikki sámegiela doaimmahat ohcá mearreáigásaš plánejeaddji, gean bargun lea dahkat sámegielaid jorgalandoaimma ja tulkonbálvalusaid ovddideami guoski čielggadan- ja ovddidanbarggu. Dárkkuhussan lea čielggadit sámi giellalága ollašuhttima eaktudan jorgalan- ja tulkonresurssaid ja sierra doaibmiid dárbbuid ja plánaid, mat laktásit jorgalan- ja tulkonbálvalusaide. Bargu álgá 1.9.2022 dahje soahpamuša mielde ja bistá 31.12.2022.

Gelbbolašvuođagáibádussan lea barggu eaktudan skuvlejupmi ja lassin eaktuduvvo sámegiela dáidu (ásahus 1727/95). Barggu ceavzilis dikšun eaktuda sámiid gielalaš vuoigatvuođaid, jorgalan- ja tulkondoaimma sihke sámekultuvrra ja hálddahuslaš bargguid buori dovdama. Bargohárjánupmi vástideaddji bargguin gehččojuvvo ovdun.

Bálká mearrašuvvá Sámedikki bálkávuogádaga gáibádusdási IV/III mielde (vuođđobálká 2645,46 euro/mb). Vuođđobálkká lassin máksojuvvojit ahkelasit, mat mearrašuvvet bargohárjánumi mielde, sihke sámeguovllus barggadettiin 24 % sámeguovllu lassi. Barggus čuvvojuvvo guovtte vahku geahččalanáigi.

Ohcamušaid mildosiiguin galgá doaimmahit Sámedikki čállingoddái 29.7.2022 rádjai čujuhussii: https://www.sympahr.net/public/pq.aspx?9087c9e0

Lassidieđuid barggus addá 23.6.2022 rádjai gielladorvočálli Anne Kirste Aikio tel. 010 839 3124.

Sámedikki doibmii sáhttá oahpásmit neahttačujuhusas www.samediggi.fi

Anáris 14.6.2022
Sámediggi

Govva: Ville Fofonoff

Sámediggi árvvoštallá duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna dili ja doaibmaneavttuid fuolalaččat

/in , /by

Sápmelaččaid duohtavuođa- ja soabadankommišuvdna ásahuvvui stáhtaráđi doaimmas golggotmánu 28. beaivve 2021. Giđa 2022 áigge goabbáge Sámedikki evttohan komissárat leaba earránan luohttámušdoaimmasteaskka ja maiddái kommišuvnna váldočálli lea guođđán barggus. Sámedikkis mannat čađa dili fuolalaččat. Ášši gieđahallojuvvui 8.6.2022 dollojuvvon stivrra čoahkkimis, mas mearriduvvui maiddái ášši doalvumis mearridan láhkai Sámedikki čoahkkimii.

Sámiid duohtavuođa- ja soabadankommišuvdna ásahuvvui stáhtaráđi doaimmas golggotmánu 28. beaivve 2021. Ásaheami maŋŋá kommišuvdna lea doaibman iehčanassii ja iešráđálaččat. Giđa 2022 áigge duohtavuođa- ja soabadankommišuvdna lea ordnen áššedovdigullamiid, maidda lea bovdejuvvon maiddái Sámedikki ovttaskas virgeolbmot gullan láhkai. Sápmelaččaid duohtavuođa- ja soabadankommišuvdna deaivvai vuosttas háve Sámedikki stivrra 9.5.2022 ordnejuvvon deaivvadeamis. 

Miessemánus 2022 goabbáge Sámedikki evttohan komissárat Miina Seurujärvi ja Heikki J. Hyvärinen leaba bivdán beassat friddja komissára barggusteaskka Stáhtaráđis.  Stáhtaráđđi mieđihii Miina Seurujärvi ja Heikki J. Hyvärisa earránit komissára barggus 25.5.2022 rájes. Kommišuvnna váldočálli almmuhii stáhtaráđi kansliijai geahččalanáiggi burgimis Sápmelaččaid duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna váldočálli virggis 22.5.2022 rájes.

Kommišuvnna ásahanbeliid, dahje Sámedikki, Nuortalaččaid siidačoahkkima ja Stáhtaráđi kansliija ovddasteaddjit leat ságastallan kommišuvnnas dáhpáhuvvan nuppástusain ja joatkkadoaimmain miesse-geassemánus 2022 njelljii 13.5.2022, 18.5.2022, 25.5.2022 ja 2.6.2022. Lassin kommišuvnna ásahan bealit leat 18.5.2022 gullan ráđđejeaddji dilis buot viđa álgoálggus komissáran nammaduvvon persovnna ja 25.5.2022 golmma čállingotti plánejeaddji.

– Sámediggi jurddaša dili leat duođalaš. Lea dárbu sáhttit hábmet vuos gova mii reahkká dili dáhpáhusain ja dan vuođul árvvoštallat, makkár čovdojumiid proseassa joatkin gáibida, gávnnaha Sámedikki ságajođiheaddji Tuomas Aslak Juuso.

Duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna boahttevuođas mearriduvvo sámedikki čoahkkimis

Sámedikki stivra ságastalai duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna dilis ja joatkkadoaimmain čoahkkimis 8.6.2022. Stivra mearridii bovdet Sámedikki čoahkkimii, mii dollojuvvo 23.6.2022 gullan láhkai buot vihtta duohtavuođa- ja soabadankommišuvdnii álgoálggus nammaduvvon lahtu, duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna čállingotti plánejeaddjiid, ja váldočálli, guhte lea guođđán barggus. Lassin Sámedikki čoahkkimii bovdejuvvo gullan láhkai sápmelaččaid psykososiála doarjjaovttadaga hoavda Heidi Eriksen.

Sámedikki stivra mearridii doalvut dievasčoahkkimii maiddái ođđa komissáraid válljema earránan komissáraid sadjái ja jos lea dárbu, mearrádusa eará doaibmabijuin mat laktásit proseassa boahttevuhtii. Lassin stivra ávžžuha ságajođiheaddjiid ráđđádallat proseassa eará oassebeliiguin doaibmabijuin, maiguin sihkkarastit proseassa lihkostuvvanvejolašvuođat ja doaibmaneavttut. Ságajođiheaddjit raporterejit dievasčoahkkimii áigeguovdilis dili.

– Dili ja ollislašgova čielggadeami várás mii oaidnit dehálažžan, ahte Sámedikki lahtuin lea vejolašvuohta gullat olbmuid, geat leat dán rádjai leamaš mielde duohtavuođa- ja soabadankommišuvnna barggus ja maiddái sápmelaččaid psykososiála doarjjaovttadaga áššedovdi. Dán maŋŋá Sámedikki lahtut sáhttet sávvamis buorebut árvvoštallat ođđa komissáraid nammadeami ja dárbbašlaš doaibmabijuid, joatká I várreságajođiheaddji Anni Koivisto.

Lassedieđut:

Tuomas Aslak Juuso
Ságajođiheaddji
040 687 3394
tuomas.juuso@samediggi.fi 

Anni Koivisto
I várreságajođiheaddji
040 415 5969
anni.koivisto@samediggi.fi

Kädet kannettavan tietokoneen näppäimistöllä.

Sámediggi ordne infodilálašvuođa auktoriserejuvvon jorgaleaddji dutkosa birra 22.6.2022

/in , /by

Sámediggi lágida infodilálašvuođa auktoriserejuvvon jorgaleaddji dutkosa birra 22.6.2022, dmu 14.00-14.45 gáiddusoktavuođain. Dilálašvuođas muitaluvvo mii dutkkus lea ja man láhkai dasa sáhttá ráhkkanit. Ieš dutkosii almmuheapmi lea borgemánus. Infodilálašvuođas dutkosa birra muitala gielladorvočálli Anne Kirste Aikio ja auktoriserejuvvon jorgaleaddji Tiina Sanila-Aikio. Infodilálašvuohta lea dárkkuhuvvon buohkaide, geat leat beroštuvvan dutkosis.

Oahpahusráđđehusa hálddašan auktoriserejuvvon jorgaleaddji dutkkus ordnejuvvo čuovvovaš geardde skábmamánus 2022. Auktoriserejuvvon jorgaleaddji dutkosa sáhttá čađahit Suomas hállon buot sámegielain ja dat lea virggálaš duođaštus jorgaleaddji ámmátdáiddus. Dutkosa sisdoalus sáhtát lohkat dárkilabbot oahpahusráđđehusa siidduin: https://www.oph.fi/koulutus_ja_tutkinnot/auktorisoidut_kaantajat

Auktoriserejuvvon jorgaleaddjidutkkus lea maid gelbbolašvuođagáibádussan Sámedikki jorgaleaddji virgái, nu mo lea meroštallojuvvon Sámedikkis addon ásahusas.

Sámediggi lágida maŋŋelabbos čakčat sierra ráhkkanandilálašvuođa dutkosis.   

Infodilálašvuhtii sáhttá oassálastit gáiddusoktavuođain:

Searvva dilálašvuhtii dás 

Lassedieđut

Lassedieđut: 

Lassidieđuid addá gielladorvočálli Anne Kirste Aikio:

anne-kirste.aikio@samediggi.fi

Mob. +358 40 707 5626

Tel. 010 839 3124

Sámediggi giittii stipeanddaiguin sámegielaid oahpuin bures menestuvvan oahppiid

/in , /by

Sámediggi jugii skuvllaid giđđafeasttain stipeanddaid oahppiide, geat leat bures menestuvvan sámegiela oahpuin. Stipeanddat juhkkojuvvojedje oktiibuot 32 vuođđooahpahusa čađahan oahppái ja 13 ođđa studentii, geat leat čađahan sámegiela iskosa studeantadutkosis.

Sámedikki stipeandda ožžo čuovvovaš nuorat:

Studeanttat:

Eanodaga meahccelogahat: Ibbá Lauhamaa (davvisámegiella), Inger-Anni Valkeapää (davvisámegiella)

Avvila logahat: Mihkku Laiti (davvisámegiella), Rufina Kangasniemi (davvisámegiella), Matti Iisakki Musta (davvisámegiella), Vilho-Simon Mäkinen (davvisámegiella), Aada Vuolab (davvisámegiella), Sammeli Suominen (anárašgiella),

Ohcejoga sámelogahat: Senja Aikio (davvisámegiella), Emma Laakso (davvisámegiella), Elle Raudasoja (davvisámegiella), Ánte Tenoranta (davvisámegiella)

Vuođđooahpahusa čađahan oahppit:

Heahtá vuođđoskuvla: Elen-Anne Juuso (davvisámegiella), Paulus Labba (davvisámegiella), Julia Näkkäläjärvi (davvisámegiella)

Anára skuvla: Kaisla Suominen (anárašgiella), Emma Saari (anárašgiella), Ainomaija Mäenpää (anárašgiella), Pekka Tervaniemi (anárašgiella), Tiia-Karen Alakorva (davvisámegiella), Hilda Musta (davvisámegiella), Saranne Näkkäläjärvi (davvisámegiella), Mihku Näkkäläjärvi (davvisámegiella)

Avvila badjeskuvla: Ilona Aikio (davvisámegiella), Essi Mikkola (davvisámegiella), Tuukka Hakovirta (anárašgiella)

Juhannuskylä skuvla, Tampere: Mitro Krutsin (anárašgiella),

Gáregasnjárgga skuvla: Ellen Saijets (davvisámegiella), Sive Kangas (davvisámegiella), Johanna Kangas (davvisámegiella), Henri Sarre (davvisámegiella), Ronja Utsi (davvisámegiella), Isak Pieski (davvisámegiella)

Kastelli skuvla, Oulu: Hannes Huusko (davvisámegiella)

Čeavetjávrri skuvla: Markus Porsanger (nuortalašgiella), Inari Jomppanen (nuortalašgiella), Janna-Maria Semenoff (nuortalašgiella)

Nástegieldda skuvla, Soađegilli: Veeti Tanhua (davvisámegiella), Valtteri Karppinen (davvisámegiella)

Ohcejohnjálmmi skuvla: Lávra Länsman (davvisámegiella), Aaro-Sámmol Syvänperä (davvisámegiella), Sammeli Valle (davvisámegiella)

Vuohču skuvla: Ante Magga (davvisámegiella), Olavi Hetta (davvisámegiella)

Sámediggi sávvá lihku ja buorre geasseluomu buohkaide!

Sámediggi bálkkašii sámegielaid, sámi duoji ja boazodoalu stuđeanttaid 

/in , /by

Sámediggi jugii Sámi oahpahusguovddáža giđđafeasttas stipeanddaid stuđeanttaide, geat leat bures menestuvvan sámegielaid, sámi duoji ja boazodoalu oahpuin. Stipeanddat addojuvvojedje oktiibuot ovcci oahpahusguovddáža linjáin válmmaštuvvan oahppái. 

Sámedikki stipeandda ožžo čuovvovaš stuđeanttat: 

Anárašgiella ja kultuvra: Sonja Valle ja Milja Nikunen 

Davvisámegiella ja kultuvra: Nina Autti ja Kaisa Ruokojärvi 

Nuortalašgiella ja kultuvra: Jasmi Mäenpää ja Maarit Kiprianoff 

Sámi duodji: Nils Joel Partapuoli ja Essi Morottaja 

Boazodoallu: Fasku-Oskal Magga 

Sámediggi sávvá lihku ja buorre geasseluomu buohkaide! 

Govva Sámi oahpahusguovddáža giđđafeasttas bearjadaga geassemánu 3. beaivve. Loaiddasteame Ulpu Mattus-Kumpunen, Samu Hurskainen, Minna Kauppinen ja Helmi Isojunno. Govva: Sogsakk.