Sámedikki stivra dohkkehii burginohcamuša alimus hálddahusrievtti (AHR) mearrádusaide guoskkadin jagiid 2011 ja 2015 sámediggeválggaid válgalogahallama. Ovttastuvvan našuvnnaid (ON) olmmošriektekomitea attii guovvamánu 1. beaivve 2019 guokte čovdosa, maid mielde AHR:a mearrádusat jagiid 2011 ja 2015 sámediggeválggaid válgalogahallamis loavkidedje olmmošvuoigatvuođaid.
ON:id olmmošriektekomitea gávnnahii mearrádusain, ahte sámiid válgalogahallamii merken logahallama ráhkadettiin lea sámi iešmearridanvuoigatvuođa guovddášášši. – Sámedikki válgalávdegoddi lea sámiid iešmearridanvuoigatvuođa institutionálalaš ollašuhttima deháleamos institušuvdna. Stáhta bargun lea suddjet dán iešmearridanvuoigatvuođa, ja dan láhkai suddjet válgalávdegotti bargama ja riektevuogádahkii vuođđudeaddji vihkkedallama, muitala ságajođiheaddji Sanila-Aikio burginohcamuša vuođustusain.
“Olmmošriektekomitea deattuhii čovdosiin sámiid iešmearridanvuoigatvuođa sajádaga ja servoša lahttovuođa oasil. Olmmošriektekomitea gávnnahii KP-soahpamuša 27 artiklas “siskkáldas iešmearridanvuoigatvuođa” doahpaga, mas lei guovddáš mearkkašupmi čovdosiin. Duon siskkáldas iešmearridanvuoigatvuhtii gullá sámiid vuoigatvuohta ovdasaji mearridanváldái joavkku lahttovuođas. Olmmošriektekomitea doarjalii tulkonmateriálan maiddái ON:id oktasaščoahkkima jagi 2007 dohkkehan eamiálbmogiid vuoigatvuođaid julggaštussii”, gávnnahuvvo Sámedikki stivrra dohkkehan burginohcamušas.
Olmmošriektekomitea gávnnaha, ahte jagi 2011 rájes AHR lea spiehkkasan sihke sámediggelága 3 §:a sátnehámis, ja láhkačuoggá ovttaráđálašvuhtii vuođđudeaddji tulkomis, go dat lágas eaktuduvvon objektiivvalaš kriteraid sajis lea heivehan iežas “oppalašvihkkedallama”. Sámedikki válgalávdegotti oktagaslaš guorahallan válgalogahallamii váldimis lei namalassii vuođđuduvvan lágas ásahuvvon kriteraide.
Suoma ratifiseren siviila- ja politihkalaš vuoigatvuođaid guoski oktasašsoahpamuša (ng. KP-soahpamuš) 2 (3) artikla mielde soahpamušriika lea geatnegas buhttet olmmošvuoigatvuođaloavkideami, goas dakkár lea gávnnahuvvon. Addojuvvon čovdosis komitea gávnnaha, ahte dát eaktuda ”dievas ovddežii máhcaheami sihkkarastima”.
Olmmošriektekomitea gávnnaha sierra, ahte Suopma lea geatnegas dárkkistit sámediggelága 3 §:a nu, ahte sihkkarasto ahte Sámedikki válggaid kriterat jienastanvuoigatvuhtii leat meroštallon ja dat geavadis heivehuvvojit vugiin, mii vástida Sámi álbmoga vuoigatvuođa návddašit siskkáldas iešmearridanvuoigatvuođas. Suopma lea maiddái geatnegas váldit buot dárbbašlaš lávkkiid dan sihkkarastima várás, vuoi seammalágan loavkidemiid lea vejolaš garvit boahttevuođas.
ON:a olmmošriektekomitea olggosaddii guovvamánu 1. bve 2019 guokte čovdosa váidalusaide jagiid 2011 ja 2015 sámediggeválggaide laktáseaddji alimus hálddahusrievtti čovdosiin. Čovdosiid mielde AHR:a mearrádusat, maiguin Sámedikki válgalogahallamii váldojedje 97 olbmo vuostá Sámedikki válgalávdegotti ja stivrra oainnu, loavkidedje KP-soahpamuša 25 artikla sihke okto ahte ovttas 27 artiklain ja 1 artikla tulkoma bokte. Dáid soahpamuščuoggáin 25 artikla guoská politihkalaš oassálastinrivttiid, 27 artikla vehádagaid rivttiid ja 1 artikla álbmogiid iešmearridanrivttiid.
Suopma galgá raporteret komiteai guđa mánotbaji siste daid doaibmabijuin, maidda čovdosiid geažil lea álgojuvvon.
Sámedikki stivra mearridii čoahkkimis guovvamánu 4. beaivve álggahit burginohcamuša válmmaštallama AHR:a ášši guoski mearrádusain. Burginohcamuša lea ráhkadan OTT Markku Kiikeri. Sámedikki stivra mearridii čoahkkimis njukčamánu 6. beaivve bivdit jođánis ráđđádallama olgoriikkaministeriijas ja vuoigatvuođaministeriijas ON:id olmmošriektekomitea čovdosa olis. Lassin Sámedikki stivra mearridii čoahkkimis 28.-29.3.2019 ordnet áššis gullandilálašvuođa Sámi Árvvut searvái.
Sámedikki stivrra čoahkkin 6/2019 dollui 28.-29.3.2019. Čoahkkima beavdegirji almmustahtto Sámedikki dokumeantabáŋkkus guovtte vahku siste čoahkkima doallamis.
Sámedikki dieđáhus 1.2.2019: ON:id olmmošriektekomitea: AHR:a mearrádusat jagi 2015 sámediggeválggaid válgalogahallamis loavkidedje olmmošvuoigatvuođaid
Čoavddus olmmošriektekomitea internet-siidduin čujuhusas:
https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CCPR/Shared%20Documents/FIN/CCPR_C_124_D_2668_2015_28169_E.pdf
Lassidieđut:
Sámedikki ságajođiheaddji Tiina Sanila-Aikio tel. 050 300 1780, tiina.sanila-aikio(at)samediggi.fi
