Sámedikki kulturdoarjagiid ohcan 2019

/in , /by

Sámediggi almmuha ohcanláhkai doarjagiid, mat mieđihuvvojit Oahpahus- ja kulturministeriija sámegielat kultuvrra mom. 29.80.52 (sápmelaš kulturmearreruhta) ovddideapmái ja sámeservviid doaibmamii jahkái 2019 čujuhuvvon mearreruđas. Doarjjaohcamušaid galgá čujuhit Sámediggái maŋimustá 31. golggotmánu 2018 d. 16.15 rádjai čujuhusain: info@samediggi.fi,  Sámediggi, Sajos,  99870 Anár. Ohcanskoviid ja lassidieđuid fidne kulturčállis tel. 010 839 3103 ja šleađgapoastta bokte riitta.orti-berg(at)samediggi.fi.

Ohcanskovit leat maiddái printemis Sámedikki interneahttasiidduin čujuhusas www.samediggi.fi. Doarjjaohcamušaid sáhttá doaimmahit buktimiin ieš dahje áššealbmá mielde, sáddet šleađgapoastta dahje poastta bokte. Doarjjaohcamušaid sádden dáhpáhuvvá sáddejeaddji ovddasvástádusain.

Jagi 2019 dollojuvvo ON:id eamiálbmogiid gielaid jahki. Temájagi dárkkuhussan lea čalmmustahttit máilmmi eamiálbmogiid gielaid dili. Kulturlávdegoddi ávžžuha ohcciid oassálastit temájahkái.

Govva: Anja Vest

Ohcanskovit

Sáhtát luđet vulobealde pdf-skovi, man sáhttá deavdit. Skovi sáhttá deavdit maid oasis neahttalohkkiin, nugo Chrome dahje Internet Explorer.

Teknihkalaš rávvagat

Searvvi doaibmandoarjja / prošeaktadoarjja

Bargostipeanda

Prošeaktadoarjja

Ruhtageavahančilgehus

Sámediggi ordne ráhkkananbeaivi auktoriserejuvvon jorgaleaddjidutkosii 5.10.

/in , , /by

Sámegielat auktoriserejuvvon jorgaleaddjit leat unnán ja sámedikki sámegiela doaimmahat hálida doarjut ja hástalit sámegiela jorgaleddjiid čađahit auktoriserejuvvon jorgaleaddjidutkosa. Auktoriserejuvvon jorgaleaddjidutkosa čađaheapmi sáhttá leat hástaleaddji almma fuolalaš ráhkkaneami haga ja ráhkkaneami doarjjan sámediggi ordne ráhkkananbeaivvi, man ulbmilin lea oahpásnuvvat auktoriserejuvvon jorgaleaddji dutkosii. Ráhkkananbeaivi lea vuosttažettiin oaivvilduvvon daidda, guđet leat almmuhan iežaset dutkosii, muhto dasa sáhttet oassálastit buohkat geat leat beroštuvvan dutkosa čađaheamis dahje jorgaleaddji barggus.

Oahpahushálddahus hálddaša auktoriserejuvvon jorgaleaddji dutkosa ja dat lágiduvvo jahkásaččat, dán jagi dutkkusdilálašvuođa lágiduvvo 10.11.2018 ja almmuheapmi dán jagi dutkosii lea nohkan. Auktoriserejuvvon jorgaleaddjidutkosa sáhttá čađahit buot Suomas hállojuvvon sámegielaiguin ja dat lea virggálaš duođaštus jorgaleaddji ámmátdáiddus. Auktoriserejuvvon jorgaleaddji lea áššedovdi, gii sáhttá bargat auktoriserejuvvon jorgalusaid. Dutkosa sisdoalus sáhtát lohkat eambbo Oahpahushálddahus siidduin: https://www.oph.fi/koulutus_ja_tutkinnot/auktorisoidut_kaantajat

Ráhkkananbeaivi lágiduvvo 5.10.2018 dmu 13-17 Sajosis. Beaivvi prográmma juohkása guovtti oassái, vuosttaš oasis dmu 13-17 oahpásnuvvat dutkosa sisdollui ja dan osiide sihke jorgaleami etihkkii. Nuppi oasis dmu 15-17 dahkat ovdabargguid vuođul  jorgalanhárjehusaid ja dan lassin tearbmabarggu. Beaivvi áigge oasseváldit ožžot rávvagiid dutkosii ráhkkaneapmái  ja giellagáhttema. Bagadallin skuvlejumis leaba auktoriserejuvvon jorgaleaddjit Maiju Saijets ja Merja Fofonoff.

Almmuheapmi ráhkkanbeaivái ja lassidieđut gielladorvočálliI Anne Kirste Aikios:

anne-kirste.aikio@samediggi.fi
Mob. +358 40 707 5626
Tel. 010 839 3124

Sámi giellarávvehat 27.9.2018 18-20 – Hállojuvvo guovtte- ja máŋggagielatvuođas

/in , , /by

Sámi giellarávvehat 27.9.2018 18-20 Sajos, Anár – Hállojuvvo guovtte- ja máŋggagielatvuođas: Máŋggagielat máná árrabajásgeassin.

Bures boahtin Sámi giellarávvehaga goalmmát Facebook-njuolggosáddagii 27.9.2018 dmu 18-20. Sáddehusbáikin Sajos, Anár. Njuolggosátta Sámi giellarávvehat-siidduid bokte.

Sáddagis deaivvadit gielladutkiiguin ja sámegielat árrabajásgeassima ja giellabeassedoaimma áššedovdiiguin. Niina Siltala ja Pirjo Lotvonen leaba min eahkedis mielde anáraš- ja nuortalašgielat giellabeassedoaimma áššedovdin ja bargin. Merja Pieski ovdanbuktá eatnigielagiidda dárkkuhuvvon davvisámegielat árrabajásgeassima perspektiivva.

Laura Arola ja Annika Pasanen kommentereba ságastallama gielaealáskahttima ja gieladutkama perspektiivvas. Sáddaga áigge lea vejolaš sáddet áššedovdiide jearaldagaid guoskkadin máná máŋggabealat ovdáneami ja sámi árrabajásgeassima.

Sápmelaš giellarávvehat

Sápmelaš giellarávvehat gullá Perhepalvelumalli Lappiin (sá. Bearašbálvalusmálle Lappi guvlui) -prošektii (Lape-prošeakta), man ulbmilin lea nannet maiddái sápmelaččaid vuođđobálvalusaid. Lape-prošeakta gullá fas sode- ja eanangoddeođastussii. Sámegielaid leat dál viššalit ealáskahttime, man dihte bearrašat dárbbašit rávvagiid guovtte- ja máŋggagielatvuođas. Áitatvuloš unnitlogugielahubmiide lea liikká hui hástaleaddji oažžut áigeguovdilis oahpisteami. Sámegielat bearrašiid guovtte- ja máŋggagielatvuohtarávven lea vuollegis šielmmá bálvalangeahččaleapmi, man mihttomearrin lea nannet sámegielat bearrašiid máŋggagielatvuohtadáidduid.

Giellarávvehat lea oaivvilduvvon bearrašiidda, mat leat beroštuvvan sámegiela ja máŋggagielatvuođa nannemis bearrašis. Buot vánhemat ja bearašlahtut leat bures boahtin gullat, mo iežas doaimmaiguin ja válljejumiiguin sáhttá doarjut ja nannet iežas bearraša guovttegielatvuođa. Unnitlogugiela seailluheapmi ja sirdin mánáide (erenomážit gávpotbirrasis) gáibida máŋgii dan ahte vánhemat leat erenomáš aktiivvalaččat ja gohcet ovdduid. Giellageavaheddjiid galgá arvvosmahttit geavahit unnitlogugiela, vai giella sirdašuvalii mánáide. Doaimmas váldojuvvojit vuhtii golbma sámegielat joavkku: anárašgiella, davvisámegiella ja nuortalašgiella.

Giellarávvehahkii gullá Facebook-siidu, gosa čoggojuvvojit áigeguovdilis dieđut guovtte- ja máŋggagielatvuođa birra. Siidduid bokte sáhttá maid álkit addit máhcahaga ja sáddet sávaldagaid giellarávvehat-sáddagiid sisdoaluid dáfus. Siidduin sáhttá maid ságastallat guovtte- ja máŋggagielatvuođa, daidda laktáseaddji hástalusaid ja buriid geavadagaid birra. Priváhtta bagadallama oažžu go sáddesta priváhttadieđu. Joavkku bajásdoallin barget Lape-prošeavtta prošeaktabargi Riitta Lehtola, sámedikki giellabeassejođiheaddji Annika Pasanen ja máŋggagielatvuohtaaktiiva Laura Arola.

Giellarávvehagas lágiduvvojit giđđat ja čakčat 2018 5 livesáddaga, mat gieđahallet guovtte- ja máŋggagielatvuođa iešguđet beali. Sáddagiid ulbmilin lea fállat vánhemiidda sihke praktihkalaš rávvagiid guovtte- ja máŋggagielatvuođa hástalusain, buriin vuogádagain, máná árrabajásgeassinválljejumiin ja skuvlavázzimis guovtte- ja máŋggagielagin. Livesáddagiin hupmet sámegiela giellaealáskahttima áššedovdit ja vánhemat. Giđa ja čavčča sáttaáigodagat ja daid fáttát almmuhuvvojit Giellarávvehaga Facebook-siidduin.

 

Seminára sámenuoraid vásihan seksuálalaš heađušteamis ja -veahkaválddis, áigetávval

/in , , /by

Seminára ulbmilin lea, ahte sámenuorat besset juogadit iežaset vásáhusaid ja jurdagiid seksuálalaš heađušteamis ja veahkaválddis. Norgga Sámedikki nuoraidpolitihkalaš lávdegoddi lea álggahan ságastallama fáttás ja dárkkuhussan lea viiddidit ságastallama olles sámeguvlui. Lea dehálaš bajidit fáttá oidnosii, daningo fáttá birra dávjá jávohuvvo. Seminára geahččala addit bargoneavvuid seksuálalaš veahkaválddi vásihan nuorain deaivvadeapmái ja su doarjumii sihke iežas vásáhusaid gieđahallamii.

Áigi: bearjadat 5.10.2018 dmu 9.00-15.30

Báiki: Anár, Sajosa Parlameantasále Solju

Áigetávval

9.00-9.10 Seminára rahpan, Risten Mustonen nuoraidráđi ságajođiheaddji

9.10-9.40 Seksi ii leat rájáheapme – ráját leat Vástideaddji kriisabargi Kati Puhakka, Raiskauskriisikeskus Tukinainen

9.40-10.10 Nuoraid vásihan seksuálaveahkaváldi Seksuálaveahkaváldebarggu jođiheaddji Noora Wilhelmsson, Otava-prošeakta, Tyttöjen Talo® Roavvenjárga

10.10-10.40 Sámegielat ja -kulturvuđot bálvalusat, Sámi našuvnnalaš gealboguovddáš ‐ psykalaš dearvvasvuođasuddjen ja gárrendilli, SÁNAG doaimma ovdanbuktin, Raghild Varsi Dahl Sámi nuoraid psykiatriijajoavku, prošeaktahoavda/seksologa Ingunn Eriksen AMATHEA-prošeakta

10.40-11.00 Rape culture – mii dat lea ja geasa dat čuohcá? Nuorra sápmelaš filbmadahkki Sunna Nousuniemi

11.00-12.00 Sámenuoraid panelaságastallan

12.00-13.00 Beaivemális, Sajosa restauráŋŋa Čaiju

13.00-14.00 Bargobájit:

Seksuálaveahkaválddi vásihan nuorain deaivvadeapmi Seksuálaveahkaváldebarggu jođiheaddji Noora Wilhelmsson, Otava-prošeakta, Tyttöjen Talo® Roavvenjárga Jođiheaddji Elina Kreus, Tyttöjen Talo® Roavvenjárga

Bargobájis oassálastit ožžot válmmašvuođaid seksuálaveahkaválddi vásihan nuora sensitiivvalaš deaivvadeapmái. Gieđahallat maiddái seksuálaveahkaválddi sáhkan váldima ja vugiid, mat suddjejit nuoraid.

Doaibmanbargobádji: Seksuálalaš veahkaválddi vásihan nuoraid doarjun sihke sámenuoraid buresveadjima doarjjadoaimmaid plánen njunušoahpaheaddji, psykologa Tomi Guttorm, Ámmátlaš oahpaheaddjiallaskuvla / Oamk 

Bargobájis gieđahallojit ovdamearkkat, maid oassálastit sáhttet guođđit namaheapmen oktasaš bargovuorkái (Fuom! dihtor fárrui). Lassin bargobájis lea dárkkuhus plánet ovttas doarjjadoaimmaid sámenuoraide. Bargobáji maŋŋá lea maiddái vejolaš ságastallat guovttá gaskan psykologain suomagillii dahje davvisámegillii.

Seksuálabajásgeassima mearkkašupmi seksuálalaš veahkaválddi eastadeamis Vástideaddji kriisabargi Kati Puhakka Raiskauskriisikeskus Tukinainen.

Bargobájis giddejuvvo fuopmášupmi seksuálabajásgeassima mearkkašupmái sihke smihttojuvvojit maiddái konkrehtalaš vuogit oassálastiid beroštumiid mielde.

Vuogit rihkusáššiid sáhkan váldimii, seksuálarihkkosa dovdán ja veahki ohcama dehálašvuohta, guovlluhoavda Päivi Alanne-Kunnari ja doaimmajođiheaddji Katja Huotari Rihkusoaffargohcin.

Bargobájis gevvojit čađa iešguđetlágan seksuálalaš veahkaválddi hámit ovdamearkadáhpáhusaid vehkiin ja guorahallo ovttas ee. man láhkai veahkehit seksuálarihkkosa oaffarin gártan skihpára.

14.00-14.30    Káfestallan

14.30-15.30    Bargobájiid čoahkkáigeassu

Seminára lea nuvttá ja oassálastiide guossohuvvo beaivemális ja káfet. Seminára gielat leat sámegiella ja suomagiella. Dilálašvuođas lea tulkon. Prográmmanuppástusat leat vejolaččat.

Lassidieđut ja almmuheamit 27.9.2018 rádjai:

Kaisa Tapiola-Länsman, kaisa.tapiola-lansman@samediggi.fi, 050 382 5179

Riikkaviidosaš lohkanlihkadus álggii

/in , /by

Lohkandáidu lea miela superfápmu, mii doarju olbmo oppa eallinagi, ovddida jurddašeami ja váikkuha njuolga oahppanbohtosiidda, muitala oahpahusministtar Sanni Grahn-Laasonen. – Lohkan eastada eretduvdáseami ja buvttada máŋggalágan ilu ja ávkki. Ministtar hálidivččii loktet Suoma riikan, gos olbmot lohket eanemusat.

Mánáid ja nuoraid movttiidahtti lohkanlihkadus lea álggahuvvon. Lohkandáidu ii mearkkaš dušše fal girjjiid lohkama. Lohkan lea multimodála. Teavsttat leat miehtá min birrasa ja maiddái govva ja jietna laktásit teavsttaide ain eanet. Ovdamearkan geasuheaddji teavsttain leat ee. rap-lyrihkat.

Jagi áigge lágiduvvojit 40 Lohkanlihkadus skuvllas -dilálašvuođa ja 160 bargobáji ja girječálli galledeami. Buot Suoma vuolleskuvlla lea juo ožžon Lukuklaani-girjepáhkaid. Sámeguovllu páhkat sisttisdolle maiddái sámegielat girjjiid. Lukuklaani II čuozáhatjoavkun 2018-2019 leat badjeskuvllat.

 

Helssega musihkkadálus lágiduvvui bearjadaga 14.9. dilálašvuohta, gos oidnojedje bures maid sápmelaš dovddaldagat. Sámedikki skuvlenčálli Ulla Aikio-Puoskari deaivvai dilálašvuođas maid videobloggara Mansikkka, guhte celkkii dearvvuođaid sámegielaid lohkkiide.

www.lukuliike.fi

#lohkanlihkadus #lukuliike

 

Lassedieđut:

Skuvlenčálli Ulla Aikio-Puoskari, 040-767 3101, ulla.aikio-puoskari(at)samediggi.fi

Sámedikki stivra evttoha Sámedikki čoahkkimii, ahte láhkahámus ođđa sáme-diggeláhkan hilgojuvvo

/in /by

Sámedikki stivra mearridii evttohit Sámedikki čoahkkimii, ahte dat hilggošii ráđđehusa evttohusa sámediggelága nuppástussan. Sámedikki stivra oaivvilda, ahte sámediggelága 9 paragráffas dárkkuhuvvon ráđđádallangeatnegasvuohta ii ollašuvvan áššáigullevaččat.

– Sámediggi geahčai 9 paragráffa mieldásaš ráđđádallamis 30.8., ahte dát ráđđádallan ii lean go teknihkalaš gullandilálašvuohta iige guoskevaš ráđđádallan deavdán sámediggelága 9 paragráffa oaivila eakti ráđđádallamis, muitala Sámedikki ságajođiheaddji Tiina Sanila-Aikio.

Loga Sámedikki vástádusa 14.9. stáhtaráđđái obban dáppe.

– Vuoigatvuođaministeriija ja Sámediggi leat ráhkadan ovttas rávamuittuhančállaga 9 paragráffa dárkkuhan ráđđádallangeatnegasvuođas, ja leage hui heivemeahttun, ahte sámediggelága guoskan ráđđádallamis ráđđádallangeatnegasvuohta ii ollašuvvan dahje Sámedikki ráđđádallanbivdagiidda ii guorrasuvvon, joatká Sanila-Aikio.

Doaibmagotti bargu čuovvunjoavkkuin ovdánii dálvit 2017-2018, muhto álggu rájes doaibmagottis ledje dieđus barggu váddásamos áššit. Dan dihtii Sámediggi luobaige ráđđádallamiin, muhto oaiveministara doarjaga vuođul mearriduvvui goittotge, ahte ráđđádallamat vel jotkojuvvojit. Doaibmagoddi guđii smiehttamuša cealkámušgulaskuddamiidda geassemánus 2018.

– Nappo Sámediggi bivddii merket doaibmagotti 13.6. doallan čoahkkima beavdegirjái, ahte čuovvovaš válggaid ollašuhttin dálá lága vuođul lea vuostá bargojoavkku ožžon doaibmagohččosa ja seammás maiddái vuostá dan Suoma ráđđehusa ja Sámedikki gaskasaš oktasaš áddejumi, masa bargojoavkku ásaheapmi vuođđuduvai, loahpaha Sanila-Aikio.

Sámedikki stivra oaivvilda, ahte láhka Sámedikkis lea deháleamos láhka sámiid iežaset giela ja kultuvrra guoski iešráđđema, iešráđđema ortniiduvvama ja dan bokte sámiid iešmearridanvuoigatvuođa perspektiivvas. Láhka Sámedikkis ollašuhttá sámiide eamiálbmogin Suoma vuođđolágas dáhkiduvvon vuoigatvuođaid. Sámediggelága hástalusat sihke nuppástusdárbbut leat máŋggain osiin leamašan dieđus juoba lága ásaheami rájes. Sámedikki prioritehtan leamašan juo máŋgga válgabaji áigge ođasmahttit lága Sámedikkis.

Lassidieđut:

Sámedikki ságajođiheaddji Tiina Sanila-Aikio tel. 050 300 1780, tiina.sanila-aikio(at)samediggi.fi

Bures boahtin digitálalaš muitalanbargobadjái 5.-7.10.2018 Anárii!

/in , , /by

Bargobájis oahpásmuvvat nuoraid vásáhusaide ja jurdagiidda iešsoardimiid eastadeamis ja miela buresveadjimis sámenuoraid gaskavuođas.

Bargobádji lea dárkkuhuvvon sámenuoraide Suomas, Ruoŧas ja Norggas. Oassálastit leat 16 ‒ 30 -jahkásaččat. Bargobádji lágiduvvo Sajosis, Anáris. Bargan álgá bearjadaga 5.10. eahkedis ja bistá sotnabeai veaigái. Lágideaddjit mákset mátke- ja idjadangoluid sihke borademiid.

Ulbmilin lea juogadit muitaleami vehkiin vásáhusaid ja ideaid iešsoardimiid eastadeamis ja miela buresveadjima doarjumis sámenuoraid gaskavuođas. Oassálastit ohppet, mo muitalusas ráhkaduvvo digitálalaš muitalus nu ahte geavahuvvo ávkin Adobe Final Cut Pro – prográmma. Bargobádji bajálašto dainna, ahte oassálastiin lea vejolašvuohta juohkit iežaset muitalusa jovkui.

Digitálalaš muitalanbargobadjái sáhttet oassálastit 10-15 sámenuora, geat barget ámmátdáiddolaš fasilitáhtorjoavkkuin. Digitálalaš máinnasteami vuohki doarju oassálastiid geavahit teknologiija iežaset muitalusaid ovdanbuktimis. Fasilitáhtorat fállet oassálastiide fáddávuođu, mii veahkeha sin álggahit muitalusa ráhkadeami. Oassálastit sáhttet ráhkadit muitalusa okto dahje smávva joavkkuin. Muitalusat vudjot mielladearvvasvuhtii ja miela buresveadjimii, iešsoardimiid eastadeapmái, psyhkalaš nanusvuhtii ja servoša doaibmamii sámenuoraid perspektiivvas.

Oassálastiide fállojuvvo maiddái vejolašvuohta juohkit muitalusa oassin dutkamuša ja diehtojuohkima árktalaš ráđi mearrideaddjiide. Muitalusaid ráhkadeami lassin oassálastit gullet árktalaš ráđi ja dan suvdilis ovdáneami bargojoavkku barggus, iešsoardimiid eastadeamis ja dutkanetihkas.

Bargobáji ordne Suoma sámedikki nuoraidráđđi oktasašbarggus kanádalaš áššedovdijoavkkuin, sosiála- ja dearvvasvuođaministeriijain ja árktalaš ráđiin. Dat lea oassi árktalaš ráđi prošeavttas Circumpolar Resilience, Engagement and Action Through Story (CREATeS).

Bargobáji bargangiella lea eaŋgalsgiella, muhto tulkon sámegielaide lea fállun.

Bargobádji lea árktalaš guovllu álbmotlaš bargobájiid ráiddu oassi. Sajosis, Anáris, lágiduvvo bargobádji 30.1.-1.2.2019, mii  loahpaha ráiddu. Dasa sáhttet oassálastit árktalaš guovllu sierra eamiálbmogiid nuorat.

Lassidieđut ja almmuheamit 30.9.2018 rádjai:

Kaisa Tapiola-Länsman, kaisa.tapiola-lansman@samediggi.fi, 050 382 5179