Sämitige vaaljah

Sämitige vaaljâlävdikodde olášut vaaljâid sämitiggeest adelum laavâ 4 lovo já riehtiministeriö vaaljâlattiimist adelem asâttâs (3.11.2006/965) miäldásávt. Jienâvuoigâdvuođâliih láá sämmiliih, kiäh láá merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân. Jienâvuoigâdvuođâliih sämmiliih láá meiddei vaaljâtoháliih já pyehtiđ riemmâđ vaaljâin iävtukkâssân.

Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh jyehi niäljád ive.

Vaaljâlävdikodde merkkee vaaljâluvâttâlmân taid sämmilijd, kiäh lijjii jienâvuoigâdvuođâliih ive 2019 vaaljâin.

Ovdebijn vaaljâin vaaljâluvâttâlmân merkkejum ulmui párnááh, kiäh láá šoddâm jienâvuoigâdvuotâahan ađai tevdih 18 ihheed majemustáá vaaljâi majemuš peeivi, merkkejuvvojeh vaaljâluvâttâlmân tast maŋa, ko sij láá almottâm ete aneh jieijâs sämmilâžžân. Taat almottâs kalga toohâđ vaaljâive ovdiipiäláá juovlâmáánu majemuu peeivi räi.

Vaaljâluvâttâlmân merkkejuvvojeh meiddei toh ulmuuh, kiäh jiejah ucâluveh kirjálávt vaaljâluvâttâlmân já kiäid vaaljâlävdikodde pááhud jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilâžžân. Vaaljâluvâttâlmân puáhtá ucâluđ sämitiggelaavâ 3 § 1 moomeent 1, 2 já 3 saje já 21 § vuáđuld.

Pivdem vaaljâluvâttâlmân väldimân teikâ tast meddâlistmân kalga toohâđ vaaljâlävdikode taan tárguttâs várás rähtim ucâmušluámáttuváin, mon kalga macâttiđ vaaljâlävdikoodán poostâ peht nuuvt, ete tot lii vuástáväldest majemustáá vaaljâive ovdiipiäláá juovlâmáánu 31 peeivi tme 16.00.

Vaaljâluvâttâlmân merkkejum sämmiliih uážžuh almottâs jienâvuoigâdvuođâstis, vaaljâluvâttâllâm uáinimnááláorroomääigist já -soojijn já eres vaaljâi tooimâtmân kullee aašijn poostâ peht vaaljâive kuovâ-njuhčâmáánust. Puohháid jienâvuoigâdvuođâ pivdám ulmuid vuolgâttuvvoo ovdil vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálápieijâm tiätu tast, ete láá-uv sii merkkejum vaaljâluvâttâlmân vâi iä.

Vaaljâluvâttâllâm lii uáinimnáálá vaaljâive njuhčâmáánust 10 maŋalâs argâpeeivi, ij kuittâg argâlávurduv. Vaaljâluvâttâllâm täärhib uáinimnááláorroomääigist já -saajeest almottuvvoo almolâš kulluuttâssáin.

Olmooš, kote lii jieijâs mielâst kuođđum vuoigâdvuođâttáá meddâl vaaljâluvâttâlmist teikâ kiäm kyeskee merkkim vaaljâluvâttâlmist lii puástud, puáhtá kirjálávt vaattâđ njuolgim vaaljâlävdikoddeest majemustáá 14 peeivi vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálátolâmân kyeskee ääigi nuhâmist. Vaaljâlävdikode miärádâsân tutâmettum puáhtá tuálvuđ njuolgimvátámuš sämitige stiivrâ čuávdimnáál.

Iävtukkâs sämitige valjáid pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilii majemustáá 31 peeivi ovdil vaaljâtoimâttâs algâttem. Iävtukkâs aasâtmist tieđettuvvoo almolâš kulluuttâssáin. Iävtukkâsasâttâllâm várás kalga tevdiđ vaaljâlävdikode nanodem luámáttuv. Vaaljâlävdi¬kodde kieđâvuš iävtukkâsâi vaaljâtohálâšvuođâ, ráhtá já naanood sijjân kyeskee iävtukkâsluvâttâllâm já almostit ton ájáttâlhánnáá.

Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh vaaljâive čohčâmáánu vuossâmuu oles oho vuossaargâst älgee neelji oho ääigi. Vaaljâäššikirjeh toimâttuvvojeh jienâvuoigâdvuođâláid čohčâmáánu aalgâst poostâ peht kirjejum reiváin já jienâsteijee maaccât vaaljâäššikiirjijd vaaljâlävdikoodán siämmáá náálá kirjejum vuolgâttâssân ko lii jienâstâm. Poostâ peht vuolgâttum vaaljâäššikirjeh kalgeh leđe vaaljâlävdikoddeest jienâirekinistem algâttem räi.

Jienâirekinistem algâttuvvoo vaaljâi aalgâtmist viiđâd oho vuossaargâ. Sämitige jesânin šaddeh toh 21 olmožid, kiäh láá vaaljâin uažžum enâmustáá jienâid toin iävttoin, et sii juávhust láá ucemustáá kulmâ jeessân jieškote-uv sämikuávlu kieldâst (ohtsis 12). Lasseen täin kieldâin šadda väljejuđ ohtâ värijeessân jieškiäst-uv (ohtsis 4).

Vaaljâlävdikodde naanood vaaljâi puáttus čuákkimistis, mii tuálloo kuálmád peeivi jienâirekinistem aalgâtmist.